Leki wziewne u dzieci

Leki wziewne u dzieci są popularnym sposobem leczenia wielu schorzeń układu oddechowego. Możemy z nich korzystać przy różnych infekcjach dróg oddechowych u dzieci, ale również w łagodzeniu objawów alergii czy leczeniu przewlekłych chorób układu oddechowego, takich jak np. astma oskrzelowa. W tym wpisie chciałbym opowiedzieć Ci głównie o lekach, których używamy podczas leczenia infekcji. Pamiętaj, aby nie używać opisanych przeze mnie leków na własną rękę, no, chyba że zamierzasz zrobić dziecku nebulizację z użyciem zwykłej soli fizjologicznej. Wszystkie leki podawane wziewnie powinny być zalecone przez lekarza, a do ich zakupu konieczna jest recepta.

Zanim przejdziesz do lektury tego wpisu zapoznaj się z informacjami na temat:

Infekcji dróg oddechowych u dzieci, link znajdziesz 👉 tutaj.

Alergii wziewnej u dzieci, link znajdziesz 👉 tutaj.

Z tego wpisu dowiesz się:

• Czym się różni nebulizacja od inhalacji?
• Dlatego podajemy leki w nebulizacji?
• Jakie leki możemy stosować wziewnie u dzieci?
• Jakie są najczęstsze pytania i wątpliwości rodziców związane z nebulizacją?
• W jakim celu wykonujemy nebulizację z użyciem soli fizjologicznej?

Czym się różni nebulizacja od inhalacji?

Zarówno nebulizacja, jak i inhalacja to metody służące do podawania leków bezpośrednio do układu oddechowego pacjenta. Pomimo że cel jest taki sam, różnią się one samą techniką, którą to wykonujemy. Inhalacja jest dużo szerszym pojęciem, ponieważ możemy zaliczyć do niej zarówno wdychanie pary substancji rozpuszczonych w ciepłej wodzie (np. olejków eterycznych), jak i również podawanie leków wziewnych w formie proszku za pomocą specjalnego inhalatora czy aerozolu przez specjalną komorę inhalacyjną.

Nebulizacja to tak naprawdę jeden z rodzajów inhalacji. Jest to metoda, która polega na podawaniu leków w formie rozpylonej zimnej mgiełki. Z reguły nebulizacja trwa dużo dłużej niż inhalacja, ale jest dużo lepszą metodą w przypadku najmłodszych dzieci.

Jeżeli szukasz informacji na temat nebulizatorów to odsyłam do specjalisty w tej dziedzinie, czyli znanego wszystkim Pana Tabletki. Link znajdziesz 👉 tutaj.

Leki wziewne u dzieci – po co wykorzystujemy nebulizację?

Podawanie leków w nebulizacji jest bardzo dobrą metodą leczenia, ponieważ dzięki temu substancja aktywna dociera do konkretnych tkanek, w których ma działać. Taka forma podania leku umożliwia zmniejszenie jego dawki, a to wpływa bezpośrednio na zmniejszenie ryzyka pojawienia się działań niepożądanych. Niezależnie od substancji, którą będziemy stosować jej wchłanianie do krwi będzie mniejsze. Ten sposób podawania ma szczególne znaczenie w przypadku stosowania leków sterydowych, które oprócz skutecznego działania wywołują wiele skutków ubocznych.

Leki, które możemy stosować w nebulizacji to:

• sterydy – działające przeciwzapalnie,
• leki rozszerzające oskrzela,
• mukolityki, czyli substancje, które rozrzedzają wydzielinę i ułatwiają jej ewakuację z dróg oddechowych,
• antybiotyki – raczej stosowane w leczeniu szpitalnym.

Oprócz wymienionych leków możemy także stosować nebulizację z solą fizjologiczną jako leczenie wspomagające.

Leki wziewne u dzieci – jakie preparaty może przypisać lekarz

Budesonid

Budezonid to lek, który należy do grupy glikokortykosteroidów. Działa przeciwzapalnie i przeciwalergicznie. Choć możemy podawać zarówno doustnie, jak i wziewnie, to z reguły stosujemy go bezpośrednio do dróg oddechowych. Wskazaniem do zastosowania tego leku jest przede wszystkim astma oskrzelowa – w celu hamowania stanu zapalnego w drogach oddechowych. Oprócz tego lekarz może przypisać ten lek w przypadku ostrego zapalenia krtani czy zapalenia oskrzeli. W aptece możesz znaleźć wiele preparatów o różnych nazwach handlowych, takich jak: Pulmicort^®, Nebbud^®, Budixon^® czy Benodil^®. Musisz pamiętać, żeby każdorazowo przed zastosowaniem tego leku sprawdzić dokładnie jaka jest w składzie substancja czynna, aby uniknąć kilkukrotnego zastosowania tego samego leku. Jednym ze skutków podawania sterydów może być przejściowy niepokój, czy nerwowość dziecka, ale warto wiedzieć, że i tak to działanie jest dużo mniej nasilone niż przy stosowaniu sterydów drogą dożylną czy doustną.

Jeżeli chcesz więcej szczegółów, to odsyłam to kompletnej charakterystyki leku 👉 tutaj.

Bromek ipratropium

W zasadzie z bromkiem ipratropium spotykamy się najczęściej używając leku złożonego z dwóch substancji czynnych o nazwie Berodual^®. Oba składniki preparatu działają rozszerzająco na oskrzela pobudzając inne receptory i mechanizmy.

Bromek ipratropium ma działanie przeciwne do acetylocholiny, czyli neuroprzekaźnika uwalnianego z nerwu błędnego. Rozszerzenie oskrzeli to efekt działania miejscowego, bezpośrednio na mięśnie gładkie oskrzeli. Drugą substancją czynną jest fenoterol. Lek ten działa rozkurczowo na mięśnie gładkie oskrzeli i naczyń krwionośnych, przez co tak jakby ochrania je przed działaniem histaminy czy alergenów. Ponadto hamuje uwalnianie z komórek układu immunologicznego różnych mediatorów zapalnych, które pobudzają skurcz oskrzeli. Inną zaletą tej substancji jest zwiększenie skuteczności oczyszczania układu oddechowego, ponieważ działa ona na rzęski, które każdy z nas ma w śluzówce dróg oddechowych.

Jeżeli chcesz więcej szczegółów, to odsyłam to kompletnej charakterystyki leku 👉 tutaj.

Salbutamol

Salbutamol działa bardzo podobnie jak opisany przeze mnie powyżej fenoterol. Należy do grupy leków, którą nazywamy beta-mimetykami, od nazwy receptorów, na które działa. Działanie tej substancji to przede wszystkim rozszerzenie dróg oddechowych, ale główną, wyróżniającą cechą tego leku jest bardzo szybki początek działania. Już w ciągu 5 minut od podania możemy zobaczyć korzystne dla pacjenta efekty. Z tego powodu salbutamol jest przeznaczony do leczenia napadów astmy, duszności, skurczu oskrzeli, a także innych odwracalnych stanów skurczowych dróg oddechowych, które mogą wystąpić podczas infekcji.

Ambroksol

Nieodłącznym elementem wielu infekcji dolnych dróg oddechowych jest kaszel związany z dużą ilością zalegającej wydzieliny. Czasem wspomniany kaszel może być spowodowany po prostu spływającą wydzieliną z nosa, czyli po prostu katarem. W leczeniu objawowym tego problemu lekarze często sugerują użycie leków wykrztuśnych, które nazywamy mukolitykami. Najbardziej znanym mukolitykiem jest ambroksol. Z reguły podajemy go dzieciom w formie doustnej, w postaci syropu.

Czasem jednak warto zastosować go w formie wziewnej, aby dostarczyć lek bezpośrednio do miejsc, w których zalega utrudniająca życie chorym wydzielina. Pamiętaj, że po zastosowaniu tego leku, kaszel z reguły nasila się i jest to zupełnie naturalna reakcja organizmu. Dodatkowo musisz wiedzieć, że stosując leki wykrztuśne należy robić to raczej w pierwszej połowie dnia, aby nie nasilać kaszlu przed snem. Kolejną rzeczą, o której nie można zapomnieć jest pilnowanie, aby dziecko podczas leczenia dużo piło, ponieważ pomoże to w rozrzedzeniu zalegającej wydzieliny. Oczywiście leków wykrztuśnych nie stosujemy u najmłodszych, które nie mają jeszcze w pełni rozwiniętego odruchu odkrztuszania.

Antybiotyki

Wspominałem Ci także, że w formie wziewnej stosujemy również niektóre antybiotyki. Często wykorzystujemy ten sposób na Oddziale Intensywnej Terapii lecząc ciężkie infekcje układu oddechowego u naszych pacjentów. Niektóre antybiotyki dość kiepsko penetrują do tkanki płucnej. Stosując antybiotyk w nebulizacji mamy szansę maksymalnie zwiększyć jego działanie w miejscu zakażenia i jednocześnie ograniczyć działania niepożądane. Pamiętaj, że takie postępowanie nie jest możliwe w leczeniu ambulatoryjnym i dotyczy jedynie pacjentów hospitalizowanych. Niemniej uważam, że wiedza ta pozwoli Ci lepiej zrozumieć medyczny świat.

Leki wziewne u dzieci – a po co nam sól fizjologiczna w nebulizacji

W nebulizacji najczęściej wykorzystujemy sól fizjologiczną, czyli 0,9% roztwór chlorku sodu (NaCl). Roztwór ten jest nazywany izotonicznym i służy zwykle jako substancja bazowa dla innych leków. Zasadniczo nebulizacja z samą solą ma za zadanie nawilżać śluzówkę dróg oddechowych objętą procesem zapalnym i rozrzedzać zalegającą wydzielinę. Zastanawiasz się pewnie, dlaczego tę substancję określamy mianem izotoniczna. Oznacza to, że stężenie soli fizjologicznej jest takie samo jak tkanki, do których ją podajemy. Dzięki temu nie wymuszamy żadnych przesunięć płynu tkankowego. Oprócz nebulizacji takiej soli możemy użyć do przepłukania oczu, nosa czy rany.

Czy w nebulizacji przyda się czasem sól hipertoniczna?

Sól hipertoniczna, z reguły 3% lub 1,5% dla małych dzieci może przydać się w sytuacji, gdy zależy nam na rozrzedzeniu wydzieliny i wymuszeniu jej odkrztuszania. Czasem stosujemy ją w inhalacjach. Zjawisko, z którego korzystamy polega na tym, że roztwór ten wymusza przepływ płynu w stronę roztworu bardziej stężonego, aby te stężenia wyrównać. Ten sam mechanizm jest wykorzystywany również wtedy, gdy próbując udrożnić „zatkany” nos stosujemy np. sól morską w aerozolu. Zawsze warto pamiętać, aby nie robić nebulizacji z użyciem hipertonicznej soli w godzinach wieczornych, ponieważ może to nasilać kaszel i dyskomfort dziecka. Ponadto, jeżeli stosujemy taki roztwór dość długo, możemy doprowadzić do wysuszenia śluzówki dróg oddechowych. Na koniec jeszcze ważna informacja dla rodziców dzieciaków z astmą oskrzelową – sól hipertoniczna może wywołać skurcz oskrzeli, dlatego nie jest polecana w tej chorobie.

Jak prawidłowo wykonać nebulizację?

Wiesz już, jakie leki i substancje możesz stosować w nebulizacji u dzieci. Czas, abym podzielił się z Tobą dobrymi praktykami, związanymi ze stosowaniem tej formy podawania leków. Najważniejsze zasady związane z nebulizacją to:

• Zawsze należy dokładnie sprawdzić dawkę leku przypisaną przez lekarza. Rodzice często mylą np. 1 ml leku z 1 opakowaniem, czy fiolką, w której lek się znajduje.
• Nie wolno pozostawiać długo otwartej fiolki z lekiem – ważny jest czas otwarcia, jak również względy mikrobiologiczne.
• Niektóre nebulizatory nie nadają się do podawania wszystkich leków – sterydy nie mogą być podawane przez nebulizatory ultradźwiękowe, które mogą zniszczyć lek.
• Po każdej nebulizacji z użyciem sterydów należy zadbać o dokładne umycie zębów, twarzy i płukanie jamy ustnej, tak aby cząsteczki leku nie działały na te tkanki. Efektem ubocznym takiej terapii mogą być np. zapalenie spojówek czy miejscowe infekcje bakteryjne czy grzybicze.
• Po każdej nebulizacji z mukolitykiem, czy z lekiem rozszerzającym oskrzela warto delikatnie oklepać dziecko, aby ułatwić usuwanie rozrzedzonej wydzieliny.

Inne preparaty stosowane wziewnie u dzieci

Oprócz wymienionych przeze mnie leków, przypisywanych na receptę przez lekarzy istnieje wiele innych preparatów, które teoretycznie mogą pomóc dziecku czy dorosłym w poradzeniu sobie z infekcją dróg oddechowych. Firmy dosłownie prześcigają się w opracowywaniu nowych połączeń różnych substancji, ale czasem są to zwykłe działania marketingowe. Jednak moim zdaniem warto wiedzieć, jakie mamy alternatywy, jeśli chodzi o inne preparaty stosowane w nebulizacji. Mogą to być:

• roztwory z kwasem hialuronowym – substancją która pomaga w nawilżaniu błon śluzowych lepiej niż sól fizjologiczna. Dużym minusem takich preparatów jest natomiast możliwość uszkodzenia nebulizatora. Kolejne jest zmniejszenie wchłaniania leków podawanych jednocześnie drogą wziewną.
• połączony roztwór kwasu hialuronowego i soli hipertonicznej – teoretycznie takie preparaty mają jeszcze lepiej oczyszczać drogi oddechowe z wydzieliny. Musimy jednak pamiętać o dużo większym ryzyku działań niepożądanych, takich jak przesuszanie śluzówek, czy nasilonym kaszlu, a w skrajnych przypadkach skurczu oskrzeli.
• połączenie ektoiny i soli morskiej lub soli hipertonicznej – zwykle zalecane jako leczenie wspomagające. Nie wolno łączyć tych preparatów z innymi lekami podawanymi wziewnie. Ektoina jest skutecznym i długotrwałym środkiem nawilżającym, który zapobiega odwodnieniu naskórka, a dodatkowo łagodzi również stany zapalne skóry.
• wyciągi ziołowe połączone z hipertoniczną solą i kwasem hialuronowym – podobnie jak te powyżej zalecane jako leczenie wspomagające ewakuację wydzieliny i nawilżenie dróg oddechowych. Należy uważać na ograniczenia wiekowe i dokładnie sprawdzać zalecenia na dołączonej ulotce.

Leki wziewne u dzieci – częste wątpliwości rodziców

Czy można łączyć leki sterydowe, z innymi np. rozszerzającymi oskrzela?

W tej kwestii, jak to często w medycynie bywa zdania uczonych są mocno podzielone. Z jednej strony nie ma wyraźnych przeciwwskazań do łączenia obu substancji. Z drugiej strony warto wskazać, o korzystnym działaniu, które wykorzystuje właściwości obu leków. Podanie w pierwszej kolejności leków, które rozszerzą oskrzela, może sprzyjać działaniu leków sterydowych, które podamy z opóźnieniem. W każdej takiej sytuacji warto omówić dokładnie ze swoim lekarzem dokładne postępowanie. Pozwala to uniknąć błędów i wątpliwości. Pamiętaj, że różni specjaliści mają różne podejście do tego tematu, dlatego warto się przygotować na różne odpowiedzi na to pytanie. Kluczowe jest Twoje zaufanie do Twojego lekarza, jeśli mu wierzysz to zastosuj się do jego planu leczenia.

Co jest lepsze, nebulizacja czy wziewy z komory inhalacyjnej?

Ogólnie wiadomo, że podawanie leku do komory inhalacyjnej jest bardziej miarodajne. W takim postępowaniu wiesz dokładnie ile leku podajesz. W przypadku nebulizacji w unoszącej się mgiełce część leku trafia bezpośrednio do atmosfery zamiast do pacjenta. Ponadto nebulizacja zajmuje zwykle dużo więcej czasu, a niektóre maluchy (choćby moje dzieci) mają duże obawy przed tym urządzeniem. Każde postępowanie ma swoje plusy i minusy. Stosowane przewlekle sterydy powinniśmy podawać przez komorę inhalacyjną, aby precyzyjnie kontrolować dawkę. Młodszym dzieciom poniżej 5. roku życia lepiej podawać lek w nebulizacji, ponieważ mogą nie do końca współpracować przy użyciu inhalatora proszkowego. W sumie wyszło jak zwykle, wiem, że nic nie wiem i to zależy…

Czy podawanie sterydów wziewnie jest bezpieczne?

Oczywiście nie jesteśmy w stanie wyeliminować wszystkich działań niepożądanych stosowanych leków. Jednak pamiętaj, że podawanie sterydów drogą wziewną pozwala na znaczące ograniczenie dawek, a tym samym wszystkich skutków ubocznych. Jeśli chodzi o ryzyko sterydoterapii dożylnej i wziewnej, ta pierwsza jest dużo bardziej niebezpieczna. Nebulizacja czy inhalacja jest uznawana za najbardziej bezpieczną metodę leczenia lekami sterydowymi. Musisz jednak pamiętać, że czasem może zdarzyć się sytuacja, w której nie mamy możliwości wykorzystania tej drogi podania leku. Może się tak zdarzyć w sytuacji nagłej, kiedy zależy nam na bardzo szybkim działaniu, np. przy anafilaksji.

Leczenie wziewne w napadzie anafilaksji

Anafilaksja to ciężka, nagła i potencjalnie zagrażająca życiu reakcja alergiczna, która może wystąpić w odpowiedzi na kontakt z alergenem, takim jak orzechy, jad owadów lub leki. Jest to uogólniona reakcja nadwrażliwości. Rodzice często zastanawiają się, czy w takim przypadku można zastosować leki wziewne, które np. zostały w szafce po leczeniu ostatniego zapalenia krtani czy oskrzeli. Prawda jest taka, że nie jest to postępowanie z wyboru, zalecane wszystkim. Oczywiście, że duża dawka sterydu podawanego wziewnie może złagodzić objawy duszności, ale nie wyeliminuje przyczyny ciężkiej reakcji alergicznej. W przypadku podejrzenia anafilaksji dużo lepszym rozwiązaniem jest wyposażenie się w adrenalinę w postaci automatycznego wstrzykiwacza. Adrenalina, a także leki przeciwhistaminowe będą skierowane przeciwko reakcji uczuleniowej, natomiast leki wziewne zawsze będą tylko leczeniem objawowym.

Więcej informacji na temat anafilaksji znajdziesz na blogu 👉 tutaj.

Leki wziewne u dzieci – podsumowanie

Leki wziewne u dzieci to szeroki temat, z którym wielu rodziców cały czas ma problem. Mam nadzieję, że po lekturze tego artykułu Twoja wiedza jest bardziej uporządkowana. Jeżeli w dalszym ciągu masz wątpliwości pamiętaj, aby rozmawiać ze swoim lekarzem pediatrą. Dzięki informacjom, którymi się z Tobą podzieliłem, z pewnością łatwiej będzie Ci dopytać o szczegóły. Jak zawsze dziękuję Ci za poświęcony czas i mam jedną malutką prośbę. Znajdź kogoś, komu przedstawiona wiedza może się przydać i podziel się nią. To nic nie kosztuje, a dzięki temu będziemy zwiększać grono świadomych i odpowiedzialnych rodziców.