Ostre zapalenie krtani u dzieci

Ostre zapalenie krtani u dzieci to grupa chorób, które występują dość często. Często także spędzają sen z powiek rodziców przede wszystkim dlatego, że objawy pojawiają się nagle, a gdy narastają mogą powodować trudności z oddychaniem. Brak wystarczającej wiedzy o objawach oraz właściwym postępowaniu powoduje lęk i obawy o zdrowie chorego malucha. Dlatego proszę przeczytaj ten artykuł do końca i dowiedz się wszystkiego, co istotne na temat ostrego zapalenia krtani.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Dlaczego dzieci częściej chorują na zapalenie krtani?
• Jakie są rodzaje ostrego zapalenia krtani u dzieci?
• Jakie są charakterystyczne objawy zapalenia krtani u dzieci?
• Jak wygląda pierwsza pomoc przy ostrym podgłośniowym zapaleniu krtani u dzieci?
• Kiedy przy zapaleniu krtani niezbędne jest leczenie w szpitalu?
• Jakie mogą być inne przyczyny duszności krtaniowej?

Odrębności anatomiczne i fizjologiczne

Jedną z przyczyn częstego występowania zapalenia krtani u dzieci do 5. roku życia jest niewątpliwie budowa układu oddechowego, a w szczególności dróg oddechowych. Różne odrębności fizjologiczne wynikające ze stopniowego rozwoju struktur anatomicznych powodują większą niż u dorosłych wrażliwość na infekcje. Najważniejsze różnice w budowie układu oddechowego u maluchów obejmują:

• wąskie i długie nozdrza, oddech wyłącznie przez nos (u noworodków i małych niemowląt);
• duży język, wysoko ustawiona krtań (co sprzyja jej oziębieniu, a przez to zwiększa ryzyko infekcji) i ostry kąt pomiędzy podstawą języka a szparą głośni;
• długa zwisająca nagłośnia, czyli chrząstka, która otwiera i zamyka drogę do dalszych części dróg oddechowych;
• zwężenie poniżej strun głosowych na poziomie chrząstki pierścieniowatej;
• mała odległość między krtanią a rozwidleniem tchawicy;
• mały przekrój dróg oddechowych i skłonność błony śluzowej do szybkiego obrzęku;

Z powodu opisanych powyżej różnic bardzo często podczas toczącego się zapalenia w obrębie krtani dochodzi do obrzęku, zwężenia i trudności z oddychaniem.

Więcej informacji o różnicach fizjologicznych znajdziesz we wpisie: Dziecko to nie mały dorosły.

Rodzaje ostrego zapalenia krtani u dzieci

Zapalenie krtani to choroba, w której proces zapalny odbywa się w śluzówce krtani. Przebieg różnych rodzajów zapalenia krtani istotnie różni się u dzieci i osób dorosłych. Różnice wynikają głównie z anatomii i charakterystycznych predyspozycji u małych dzieci. Wyróżniamy kilka typów ostrego zapalenia krtani:

• ostre rozlane zapalenie krtani;
• ostre zapalenie nagłośni;
• ostre podgłośniowe zapalenie krtani.

Ostre rozlane zapalenie krtani

Ten rodzaj zapalenia najczęściej występuje u osób dorosłych i starszych dzieci. W większości przypadków główną przyczyną jest zakażenie wirusowe, ale warto wiedzieć, że czasem mogą je wywołać nagłe oziębienie lub nadużywanie głosu. W przypadku tej choroby zazwyczaj nie obserwujemy duszności. Objawy ograniczają się do występowania chrypki, suchego i męczącego kaszlu, uczucia drapania i pieczenia w gardle. Leczenie jest typowo objawowe, a dodatkowo zaleca się również ograniczanie nadużywania głosu.

Ostre zapalenie nagłośni

Ta choroba ma dość gwałtowny przebieg i bardzo często rozwija się w ciągu kilku godzin. Zapalenie obejmuje struktury, które znajdują się nad nagłośnią, czyli chrząstką odpowiadającą za otwieranie i zamykanie krtani, która zapobiega zadławieniu podczas połykania pokarmów. W odróżnieniu od zapalenia rozlanego dotyczy głównie dzieci w wieku przedszkolnym (2-7 lat), a najczęstszą przyczyną jest bakteria Haemophilus influenzae typu B. Bardzo szybki przebieg może prowadzić do zaburzeń oddychania i duszności.

Objawy charakterystyczne dla tego rodzaju zapalenia to:

• silny ból gardła, szybko narastający, który utrudnia, a nawet uniemożliwia połykanie;
• ślinotok, który przy utrudnionym połykaniu powoduje zaleganie śliny w jamie ustnej;
• zmieniony głos, określany jako „głos barani”;
• wilgotny kaszel, często tłumiony przez dziecko z powodu towarzyszących mu dolegliwości bólowych;
• stridor wdechowy lub wdechowo – wydechowy, czyli charakterystyczny świst krtaniowy, o którym więcej informacji znajdziesz poniżej;
• gorączka;

W zasadzie każdy pediatra po obejrzeniu gardła nie powinien mieć trudności w rozpoznaniu tego rodzaju zapalenia. Charakterystyczny jest bowiem wygląd zmienionej zapalnie nagłośni, który w połączeniu z objawami daje dość jednoznaczny obraz. Leczenie bezwzględnie prowadzi się w szpitalu z powodu dużego ryzyka wystąpienia niewydolności oddechowej. Bardzo często konieczna jest intubacja dotchawicza po to, aby zabezpieczyć drożność dróg oddechowych. Z uwagi na to, że przyczyną jest zakażenie bakteryjne podstawowymi lekami są antybiotyki. Dodatkowo prowadzi się także leczenie wspomagające – przeciwzapalne, przeciwgorączkowe czy przeciwobrzękowe. Dobra wiadomość jest taka, że w celu zapobiegania infekcjom powodowanym przez Haemophilus influenzae typu B małym dzieciom podaje się kilkukrotnie szczepionkę – obowiązkową, zgodnie z kalendarzem szczepień. Jest to element tzw. szczepionek „5 w 1”, które zabezpieczają także przed błonicą, tężcem, krzuścem, a także wirusem polio.

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani to choroba występująca bardzo często u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 5-6 lat. Zazwyczaj jej przyczyną jest zakażenie wirusowe, a główne wirusy odpowiedzialne za tą infekcję to wirusy paragrypy typu 1-3, wirusy grypy A i B oraz wirus RSV. Inna nazwa tego schorzenia to krup lub pseudokrup. Z uwagi na to, że ten rodzaj zapalenia krtani jest najczęstszy, poniżej dokładnie opisałem wszystkie istotne zagadnienia dotyczące tej choroby

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani

Objawy i przebieg ostrego podgłośniowego zapalenia krtani

Zwykle ten rodzaj zapalenia krtani jest poprzedzony zwyczajną infekcją wirusową górnych dróg oddechowych. Przez mniej więcej 2-3 dni obserwujemy zwykłe przeziębienie z niewysoką gorączką lub stanem podgorączkowym, katarem, chrypką lub suchym kaszlem

Kolejny etap pojawia się nagle, zwykle w nocy i zazwyczaj całkowicie zaskakuje rodziców. Typowe i bardzo charakterystyczne objawy to:

• pojawienie się napadów suchego, „szczekającego kaszlu”;
• świst oddechowy, czyli tzw. stridor;
• narastający niepokój u dziecka, związany głównie z trudnością w złapaniu powietrza;
• duszność, głównie przy wdechu;

Jeśli chcesz, możesz posłuchać tego nagrania i dowiedzieć się w praktyce jak rozpoznać „szczekający” kaszel (po angielsku jest on nazywany barking cough) – link znajdziesz tutaj.

Możesz także posłuchać nagrania z innymi rodzajami kaszlu, które mogą wystąpić u dziecka. Link znajdziesz tutaj.

Rozpoznanie ostrego podgłośniowego zapalenia krtani

Do postawienia właściwej diagnozy zazwyczaj nie potrzebujemy żadnych badań dodatkowych ani testów. Rozpoznanie tej choroby opiera się na wystąpieniu charakterystycznych objawów oraz typowym przebiegu infekcji, które opisałem powyżej. W tej sytuacji wizyta u pediatry może pozwolić na ocenę stopnia nasilenia stridoru i towarzyszących problemów z oddychaniem oraz zaplanowanie skutecznego leczenia objawowego.

Leczenie ostrego podgłośniowego zapalenia krtani

Przyczyną tej infekcji jest zakażenie wirusowe. Z tego powodu podawanie antybiotyków nie jest potrzebne. Właściwe leczenie zależy bezpośrednio od nasilenia choroby i towarzyszących jej objawów, głównie utrudniających prawidłowe oddychanie. W zasadzie większość przypadków może być spokojnie leczona przez pediatrę w POZ, a jedynie ok. 5% chorych dzieci wymaga hospitalizacji. Warto wiedzieć, że objawy krupu dziecięcego zwykle ustępują same po kilku dniach, a sam niepokojąco wyglądający szczekający kaszel znika prawie tak szybko, jak się pojawił. Z reguły już po około 48 godzinach.

Elementy leczenia objawowego to m.in.:

• Dbałość o odpowiednią wilgotność powietrza w pomieszczeniu – w tym celu stosujemy nawilżacz powietrza lub możemy zwyczajnie położyć mokry ręcznik na kaloryferze.
• Stosowanie w nebulizacji leków, które pozwalają zmniejszyć obrzęk krtani – np. glikokortykosteroidów. Pamiętaj, że leki muszą być przepisane przez lekarza, nie stosuj ich bez konsultacji.
• Zapewnienie maluchowi spokoju i bezpieczeństwa – niepotrzebny stres często może wyzwalać napady kaszlu oraz nasilać duszności.

Jak długo trwa ostre podgłośniowe zapalenie krtani?

W większości przypadków infekcja ta ma dość łagodny przebieg, a objawy stopniowo zmniejszają się i zanikają. Zwykle trwa to około 2-3 dni, a czasem ten okres może przedłużyć się nawet do 7 dni. Leczenie ma charakter objawowy, a jego celem jest przede wszystkim zwiększenie komfortu dziecka i zmniejszenie uporczywych dolegliwości. Czasem jednak przebieg jest ciężki i w takich sytuacjach niezbędne jest leczenie w szpitalu. Najbardziej stresującym momentem dla rodzica jest niewątpliwie nagłe pojawienie się napadu szczekającego kaszlu i trudności z prawidłowym oddychaniem.

Pierwsza pomoc przy duszności spowodowanej ostrym podgłośniowym zapaleniem krtani.

Już na początku tego artykułu wspominałem, że bardzo często objawy krupu dziecięcego pojawiają się nagle i niespodziewanie. Z tego powodu rodzice bardzo często są zaskoczeni i nie wiedzą, jak postępować, aby pomóc swojemu dziecku. Zapamiętaj opisany poniżej schemat działania, aby Twoja reakcja była szybka i skuteczna.

Nie panikuj

Zwykle napad szczekającego kaszlu zaczyna się nagle w nocy. W takiej sytuacji nie możesz panikować, ponieważ dodatkowy stres będzie tylko i wyłącznie nasilał objawy występujące u dziecka, a także prawdopodobnie zwiększy trudności z oddychaniem.

Zadbaj o komfort dziecka

Postaraj się uspokoić dziecko i zapewnić mu komfort. Jeśli możesz weź je na ręce, przytul i zadbaj o to, aby czuło się bezpiecznie.

Zapewnij dziecku dopływ zimnego powietrza

Nagły dopływ zimnego powietrza może korzystnie wpłynąć na obrzęk w drogach oddechowych i ułatwić maluchowi oddychanie. Możesz to zrobić na kilka sposobów np: ubrać je i wyjść na balkon lub zwyczajnie otworzyć zamrażarkę, lub lodówkę i pozwolić dziecku oddychać zimnym powietrzem.

Oceń stan dziecka

Oprócz powyższych działań musisz też ocenić, w jakim stopniu nagły napad kaszlu i trudności z nabieraniem powietrza uniemożliwiają dziecku skuteczne oddychanie. Możesz wykorzystać pulsoksymetr, który w szybki sposób pokaże Ci wartość saturacji. Jeśli nie masz go pod ręką oceń, czy skóra dziecka nie jest zasiniona – szczególnie w okolicy ust i na śluzówkach. Zwróć uwagę czy maluch nie ma żadnych zaburzeń świadomości.

Sprawdź, czy nie występują niepokojące objawy

Choć zdarza się to dość rzadko, niekiedy konieczne jest wezwanie karetki. Musisz to zrobić, jeżeli zauważyć jakikolwiek objaw alarmujący. Poniżej znajdziesz dokładny opis sytuacji, w których niezbędne jest szybkie zapewnienie fachowej pomocy medycznej.

Ostre zapalenie krtani u dzieci – kiedy niezbędne jest leczenie w szpitalu?

Bezwzględnym wskazaniem do hospitalizacji jest rozpoznanie zapalenia nagłośni. Dokładne różnice pomiędzy podgłośniowym a nagłośniowym zapaleniem opisałem Ci w tabelce. W przypadku krupu wirusowego zwykle leczenie szpitalne nie jest potrzebne – jest to wskazane jedynie u ok. 5% pacjentów. Jako rodzic będący najbliżej dziecka musisz jednak w porę zauważyć istotne objawy alarmujące i zapewnić sobie niezbędną pomoc Zespołu Ratownictwa Medycznego. Do takich niepokojących objawów możemy zaliczyć:

• narastające trudności z oddychaniem, czyli tzw. wysiłek oddechowy;
• pojawiające się zasinienie skóry dziecka, szczególnie jeśli dotyczy śluzówek;
• różnego stopnia zaburzenia świadomości;
• zły stan ogólny dziecka, dziecko ogólnie „źle wygląda”, obserwując masz wrażenie, że jest ciężko chore.

Inne przyczyny duszności krtaniowej

Oprócz stanów zapalnych krtani musisz pamiętać o innych przyczynach, które mogą powodować tzw. duszność krtaniową. Są to takie problemy medyczne jak:

• wady wrodzone krtani
• brodawczaki krtani
• urazy wewnętrzne i zewnętrzne krtani
• ciała obce
• porażenie strun głosowych
• opisany powyżej laryngospasmus
• obrzęk krtani, którego przyczyną nie jest zapalenie – np. obrzęk alergiczny, limfatyczny, czy taki związany z zastojem żylnym (częsty w przypadku niewydolności krążenia, ale rzadko występujący u dzieci).

Skurcz krtani – laryngospasmus

Skurcz krtani nazywany inaczej laryngospazmem to stan, który wywołuje skurcz mięśni fałdów głosowych. Najczęściej jest to stosunkowo krótki epizod, trwający około minuty. Łatwo możesz go rozpoznać, bo objawia się krztuszeniem, opisanym powyżej stridorem (świstem krtaniowym), dusznością i towarzyszącym bezgłosem. Podczas każdego oddechu fałdy głosowe są oddalone od siebie i nie przeszkadzają w swobodnym przepływie powietrza podczas oddychania. Przy skurczu fałdy głosowe zbliżają się do siebie, a pomiędzy nimi pozostaje jedynie wąska szczelina. Normalny oddech jest przez to znacznie utrudniony albo niemożliwy. Najczęstsze przyczyny, które mogą wywołać skurcz krtani to:

• podrażnienie błony śluzowej przedsionka krtani;
• padaczka – skurcz krtani może być jednym z jej objawów podczas napadu;
• histeria dziecka
• tężyczka, czyli zespół objawów spowodowany niskim poziomem wapnia i magnezu w organizmie.

Podsumowanie

Ostre zapalenia krtani, które występują u dzieci bardzo często powodują niepokój rodziców. Główną przyczyną jest w szczególności nagły początek objawów, jak również towarzyszące infekcji trudności w prawidłowym oddychaniu. Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego wpisu wiesz już więcej na ten temat, a wiedza o tym, co może się wydarzyć choć trochę pozwoli Ci opanować stres lub lęk przed tą chorobą. Być może jest ktoś w Twoim otoczeniu, komu warto udostępnić ten artykuł. Jak zawsze dziękuję Ci za poświęcony czas i zachęcam do zadawania pytań w komentarzu pod tym tekstem.