Kim jest anestezjolog?

Jestem ciekawy czy wiesz kim jest lekarz anestezjolog? Dlaczego anestezjolog często dla pacjentów pozostaje anonimowym lekarzem? Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu znajdziesz odpowiedzi na zadane powyżej pytania 🙂.

Dodatkowo dowiesz się:

• Jaką rolę odgrywa anestezjolog w procesie leczenia?
• Czy oprócz prowadzenia znieczulenia anestezjolog ma jeszcze jakieś inne obowiązki w szpitalu?
• Jak zostać anestezjologiem i czy warto wybrać tą drogę kariery medycznej?
• Jakie umięjętności i predyspozycje powinien posiadać dobry anestezjolog?

Kim jest anestezjolog ?

Anestezjolog, a właściwie specjalista anestezjologii i intensywnej terapii to lekarz, który zajmuje się Tobą w okresie okołooperacyjnym i jest odpowiedzialny za wykonanie znieczulenia. Oprócz tego jego obowiązkiem jest leczenie chorych w stanie zagrożenia życia na Oddziale Intensywnej Terapii (w skrócie OIT).

Nazwa tej specjalizacji ma związek ze słowem anestezja, co w dosłownym tłumaczeniu z języka greckiego oznacza „bez zmysłu”. Powszechne kojarzenie anestezjologów tylko i wyłącznie z anestezją jest niekorzystnym uproszczeniem. Tak się składa, że nasze kompetencje znacząco wykraczają poza salę operacyjną. Praca z krytycznie chorymi pacjentami, balansującymi niejednokrotnie na granicy życia i śmierci wymaga od nas szerokiej wiedzy oraz umięjętności z różnych specjalizacji lekarskich.

Co robi anestezjolog ?

W dzisiejszej medycynie generalnie niewiele procedur zabiegowych można wykonać bez znieczulenia. Dociekliwych zapraszam do lektury książki Jürgena Thornwalda „Stulecie Chirurgów”, która ukazuje czasy medycyny przed erą anestezjologii. Jednak jak już wspomniałem powyżej zakres naszych obowiązków często wychodzi poza temat znieczulenia. Możesz się o tym przekonać czytając do końca ten tekst.

Jako anestezjolodzy zajmujemy się:

• opieką nad chorym przed, w trakcie i bezpośrednio po zabiegu operacyjnym – czyli opieką okołooperacyjną
• prowadzeniem leczenia chorych w stanie zagrożenia życia na OIT,
• leczeniem bólu przewlekłego,
• umożliwianiem wykonywania niektórych badań diagnostycznych takich jak: endoskopia, rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa (szczególnie u dzieci i chorych niewspółpracujących),
• zakładaniem dostępów dożylnych do tzw. dużych naczyń – nazywanych potocznie wkłuciem centralnym używanym do podawania leków, ale także przeprowadzania procedur leczniczych takich jak dializoterapia czy plazmafereza (cewniki dializacyjne)
• uśmierzaniem bólu porodowego,
• opieką nad wcześniakami i noworodkami, które wymagają wdrożenia skomplikowanych procedur medycznych (np. hipotermii terapeutycznej),
• opieką nad chorymi w stanie terminalnym (głównie pacjentami onkologicznymi) w celu zapewnienia im godnego przeżycia ostatnich chwil poprzez eliminację bólu,
• pracą w zespołach transplantacyjnych – kwalifikacja potencjalnych dawców narządów oraz przeprowadzenie procedury orzekania śmierci mózgu
• pracą w specjalistycznych zespołach ratownictwa medycznego – karetki 'S’ oraz załogi Lotniczego Pogotowia Ratunkowego (LPR)

Wspólnym mianownikiem dla tych wszystkich obowiązków jest niewątpliwie ogromna odpowiedzialność za życie i zdrowie pacjenta oraz duża dawka stresu podczas wykonywania swojej pracy. Oczywiście nikt nie jest mistrzem w każdej dziedzinie. Nie każdy specjalista potrafi zająć się wcześniakiem czy umiejętnie dobrać terapię bólu dla pacjenta onkologicznego. W wielu sytuacjach kompetencje anestezjologa wynikają z miejsca pracy i wieloletniego doświadczenia z konkretnymi grupami pacjentów i ich schorzeniami.

Rola anestezjologa w okresie okołooperacyjnym

Przed znieczuleniem…

Anestezjolog ma przede wszystkim bezpiecznie przeprowadzić Cię przez cały okres okołooperacyjny. Gdy rzetelnie wypełni swoje obowiązki, pozwala to innym lekarzom na wykonanie operacji, czyli leczenie przyczyny. Jeśli przygotowujesz się do pierwszego w swoim życiu znieczulenia to z pewnością postać lekarza anestezjologa może wydawać Ci się trochę tajemnicza. Zazwyczaj spotkasz się z nim dzień przed planowanym zabiegiem.

O Twojej rozmowie z lekarzem na temat znieczulenia, Twoich wątpliwościach i ryzyku związanym ze znieczuleniem możesz przeczytać we wpisie:

Rozmowa z anestezjologiem

Pamiętaj, że anestezjolog jest Twoim przyjacielem i przewodnikiem. To on ma za zadanie wybrać najbezpieczniejszą drogę przez okres okołooperacyjny. Drogowskazami na tej drodze są oprócz wspomnianej rozmowy także różne badania (laboratoryjne i diagnostyczne), konsultacje i odpowiednie postępowanie.

Rozmowa o planowanym znieczuleniu pozwala zadbać o Twój komfort psychiczny przez udzielenie wyczerpujących odpowiedzi na wszystkie nasuwające się Tobie pytania i wątpliwości. Kolejną możliwością na poprawę Twojego samopoczucia przed operacją jest podanie właściwej premedykacji, a więc zastosowania odpowiednich leków w celu obniżenia poziomu lęku związanego z planowanym zabiegiem.

W niektórych sytuacjach – szczególnie w przypadku zabiegów w trybie planowym – anestezjolog może zdecydować o przełożeniu Twojej operacji. Zwykle jest to związane z chęcią poprawienia Twojego stanu zdrowia czy przeprowadzenia niezbędnych, dodatkowych badań lub konsultacji specjalistycznych. Chciałbym podkreślić, że nie jest to związane ze złą wolą anestezjologa. Takie postępowanie służy tylko i wyłącznie Tobie – po to, aby warunki do przeprowadzenia zabiegu i znieczulenia były optymalne.

… w trakcie zabiegu …

Na sali operacyjnej podczas wykonywania znieczulenia anestezjolog pracuje w zespole z pielęgniarką anestezjologiczną. Niezależnie od wybranego sposobu postępowania główne cele naszej pracy to:

• Zapewnienie Tobie bezpieczeństwa podczas wykonywania danej operacji.
• Stworzenie optymalnych warunków dla lekarzy, którzy tą operację wykonują (dzięki właściwemu podtrzymaniu znieczulenia).

Wyzwanie dla anestezjologa stanowi przewidywanie i zapobieganie potencjalnym stanom mogącym doprowadzić do bezpośredniego zagrożenia Twojego życia i zdrowia, takich jak np:

• znacząca utrata krwi,
• niepożądane reakcje na podawane leki,
• niekontrolowane spadki ciśnienia krwi.

Właściwe monitorowanie parametrów życiowych obejmuje ocenę:

• częstości akcji serca,
• wartości ciśnienia tętniczego,
• saturacji krwi,
• temperatury ciała.

Niezmiernie ważnym aspektem jest również obserwacja czynności wykonywanych bezpośrednio w polu operacyjnym. Pozwala to na wspomniane wyżej przewidywanie potencjalnych zagrożeń i co jeszcze ważniejsze sprawną reakcję w sytuacji, gdy już się pojawią.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat znieczulenia ogólnego przeczytaj koniecznie pozostałe wpisy związane z tym tematem:

Co to jest znieczulenie ogólne?

Jak wygląda znieczulenie ogólne w praktyce?

Czy znieczulenie ogólne jest bezpieczne?

… okres po operacji

Koniec operacji nie łączy się z zakończeniem pracy anestezjologa. Lekarz ten odpowiada za bezpieczne zakończenie Twojego znieczulenia. Samo wybudzenie z nienaturalnego dla Twojego organizmu snu nie jest wystarczające. Bezpośrednio przed przekazaniem Cię do właściwego oddziału zespół anestezjologiczny ponownie ocenia ryzyko wystąpienia nowych potencjalnych zagrożeń.

Przykładem takiego zagrożenia może być przedłużone działanie niektórych, używanych w trakcie zabiegu leków (np. silnych narkotycznych leków przeciwbólowych – opioidów) wpływających bezpośrednio na wydolność układu oddechowego w okresie pooperacyjnym. Jeśli oddychanie sprawia Ci trudności, nie możesz nabrać odpowiedniej ilości powietrza do płuc, możemy zareagować podając odpowiednie leki i odwracając działanie opioidów.

Kolejnym ważnym aspektem jest leczenie bólu po wykonanej operacji, jak również zapobieganie pooperacyjnym nudnościom i wymiotom. Wszystkie te działania służą przede wszystkim podniesieniu Twojego komfortu po wybudzeniu ze znieczulenia.

Anestezjolog na Oddziale Intensywnej Terapii

Drugim filarem szpitalnej działalności anestezjologów jest Oddział Intensywnej Terapii (OIT). W tych oddziałach anestezjolodzy zajmują się leczeniem pacjentów w stanie bardzo ciężkim i krytycznym. Nie jestem w stanie w kilku zdaniach określić wszystkich czynności i procedur wykonywanych za zamkniętymi drzwiami z napisem „OIT”.

Intensywna terapia łączy tak naprawdę całą medycynę w jednym miejscu zajmując się w gruncie rzeczy pacjentami z niewydolnością wielonarządową. Każdego na dnia lekarze pracujący w OIT zajmują się:

• prowadzeniem wentylacji respiratorem,
• wspomaganiem i monitorowaniem parametrów układu krążenia,
• wykonywanie zabiegów hemodializy – zastępując pracę niewydolnych nerek,
• leczeniem żywieniowym,
• prowadzeniem właściwej antybiotykoterapii

i wieloma innymi działaniami, jakie dzień po dniu są wykonywane w oddziale.

Prowadząc tak zróżnicowane leczenie anestezjolodzy współpracują i często korzystają z pomocy oraz doświadczenia innych lekarzy specjalistów. W przeciwnym przypadku musieliby zdobyć umiejętności z zakresu kardiologii, toksykologii, gastrologii, chirurgii ogólnej, neurochirurgii i wielu innych specjalizacji.

Odwracając trochę sytuację anestezjolog jest pewnego rodzaju „ostatnią instancją” dla lekarzy dyżurujących na innych oddziałach szpitalnych w sytuacji nagłego pogorszenia stanu zdrowia pacjenta i bezpośredniego zagrożenia życia. W różnych artykułach i opracowaniach anestezjolog z racji swoich wszechstronnych umiejętności jest nazywany aniołem stróżem pacjentów.

Więcej informacji o tym, czym zajmuje się intensywna terapia znajdziesz we wpisie:

Co to jest intensywna terapia?

Jakie cechy powinien posiadać lekarz anestezjolog?

Każda osoba wykonująca zawód medyczny powinna cechować się empatią, zrozumieniem i cierpliwością w stosunku do pacjentów, jak również ich rodzin zmagających się z trudną sytuacją związaną ze stanem zdrowia bliskiej osoby.

Umiejętność działania pod presją czasu i okoliczności, odporność na stres, skupienie i koncentracja na nagle pojawiającym się problemie są niezbędne do codziennej pracy anestezjologa. Należy także wspomnieć o konieczności podejmowania szybkich, stanowczych i konkretnych decyzji dotyczących prowadzonego leczenia.

Nie można także pominąć faktu, że praca anestezjologa jest nieodłącznie związana z pełnieniem dyżurów w szpitalu, a co z tym związane brakiem snu i konieczną umiejętnością radzenia sobie ze zwyczajnym, ludzkim zmęczeniem.

Jak zostać anestezjologiem?

Jeśli czytając powyższe akapity chciałbyś zostać anestezjologiem musisz wiedzieć, że droga do tego celu jest długa, kręta i wyboista. Pierwszym etapem jest oczywiście ukończenie sześcioletnich studiów na wydziale lekarskim zakończonych uzyskaniem dyplomu lekarza. Następnie należy ukończyć staż podyplomowy trwający 13 miesięcy. Po zakończeniu stażu należy zdać Lekarski Egzamin Końcowy i uzyskać Prawo Wykonywania Zawodu. Co potem? Potem to już z górki 🙂. Kandydata na przyszłego anestezjologa czeka jeszcze kolejne sześć lat specjalizacji, którą kończy Państwowy Egzamin Specjalizacyjny złożony z części pisemnej (testowej) i ustnej. Zdanie tego wymagającego egzaminu skutkuje uzyskaniem dyplomu specjalisty anestezjologii i intensywnej terapii. Można rozpocząć wykonywanie wymarzonego zawodu jako profesjonalista. Należy jednak pamiętać, że dzisiejsza medycyna jest niezwykle dynamiczna. Wdrażanie nowych metod leczenia i technologii wymusza na lekarzach konieczność ciągłego poszerzania i aktualizowania zdobytej wcześniej wiedzy. Podsumowując szkolimy się na bieżąco, w trakcie całej swojej kariery zawodowej.

Podsumowanie

W świetle aktualnych danych lekarzy ze specjalizacją w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii jest w Polsce ok. 4000. Liczba wszystkich lekarzy anestezjologów, także tych z niepełną specjalizacją wynosi ok. 7000. Ta liczba lekarzy odpowiada za zdrowie i życie pacjentów na ok. 4000 stanowiskach intensywnej terapii i mniej więcej porównywalnej liczbie stanowisk do znieczulenia na salach operacyjnych. Statystyki na tle innych krajów rozwiniętych są bezlitosne. Na 100000 mieszkańców naszego państwa przypada 15 lekarzy anestezjologów, a można znaleźć takie miejsca, w których ta liczba spada do 10.

Pandemia COVID-19 skutecznie pokazała jak potrzebny w medycynie jest lekarz anestezjolog i z jakimi wyzwaniami musi się mierzyć w swojej codziennej praktyce. Jako jeden z tych 7000 medyków zajmujących się pacjentami w najcięższym stanie mogę potwierdzić, że jest to wymagająca poświęceń, ciężka i niezwykle odpowiedzialna praca. Anestezjolodzy żyją i pracują intensywnie.

Pamiętaj!

Jeśli w przeczytanym wpisie znalazły się trudne lub niezrozumiałe dla Ciebie medyczne wyrazy czy stwierdzenia spróbuj zajrzeć na stronę Słownik pojęć medycznych. Mam nadzieję, że znajdziesz tam brakujące odpowiedzi 🙂.

Dziękuję Ci za dotarcie do końca tego artykułu. Jeśli masz jakieś pytania, sugestie, komentarze – zapraszam serdecznie do kontaktu ze mną.