Zadławienie u dziecka

Zadławienie u dziecka to sytuacja, która wymaga szybkiego i skutecznego działania rodzica. W wyniku zadławienia może dojść do gwałtownej niedrożności dróg oddechowych, problemów z oddychaniem, a w konsekwencji zatrzymania krążenia i w skrajnych przypadkach nawet śmierci.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Jak rozpoznać, że doszło do zadławienia u dziecka?
• Jak wygląda pierwsza pomoc w przypadku zadławienia u dziecka?
• Czym różni się pierwsza pomoc u niemowląt i u starszych dzieci?
• Kiedy wezwać fachową pomoc?
• Czego nie robić przy zadławieniu u dziecka?

Przyczyny, które doprowadzają do zadławienia są różne. U małych dzieci często mogą być to pokarmy, głównie kawałki owoców oraz ciekawe (z punktu widzenia dziecka) przedmioty z jego najbliższego otoczenia. U starszych dzieci z reguły jest to nieuwaga i brak wyobraźni, np. bieganie podczas zabawy przy jednoczesnym spożywaniu jedzenia typu żelki, pianki, chrupki czy kanapki.

Pamiętaj, że najlepszym sposobem jak w każdym przypadku jest unikanie potencjalnych zagrożeń. W sytuacji nagłego zadławienia możesz nie zdążyć pomóc dziecku. Dlatego warto zapoznać się z postępowaniem w przypadku zadławienia u dzieci, aby wiedzieć, jak skutecznie i szybko zareagować.

Zadławienie u dziecka – jak je rozpoznać?

Na całe szczęście objawy zadławienia zarówno w przypadku dzieci, jak i dorosłych zazwyczaj możesz bardzo szybko zauważyć. Jeżeli połączysz je z sytuacją, w której do niego doszło to z pewnością nie będziesz mieć trudności z rozpoznaniem problemu i zastosowaniem odpowiedniego postępowania. Twoją uwagę powinny zwrócić przede wszystkim objawy wywołane niedrożnością dróg oddechowym, takie jak brak płaczu, brak oddechu, nieefektywny kaszel oraz widoczne ciało obce w jamie ustnej. Warto przyjrzeć się również jak wygląda skóra dziecka, ponieważ jej wygląd jest dość charakterystyczny. Początkowo, kiedy dochodzi do zadławienia skóra twarzy robi się czerwona, a z czasem zmienia barwę na siną. Zasinienia na twarzy występują głównie w okolicy ust.

Pierwsza pomoc przy zadławieniu u niemowląt i małych dzieci

W przypadku zadławienia u niemowląt i małych dzieci postępowanie nieco różni się od typowego działania przeznaczonego dla osób dorosłych. Pierwsza pomoc w takich przypadkach dzieli się na 3 etapy, które są uzależnione od stanu dziecka. Są to:

• Etap pierwszy to okres, kiedy dziecko jest przytomne, kaszle i próbuje pozbyć się ciała obcego.
• Etap drugi to okres, kiedy dziecko jest przytomne, ale występują objawy niedrożności dróg oddechowych.
• Etap trzeci – najbardziej niebezpieczny to czas, kiedy dziecko jest nieprzytomne i nie oddycha.

Zadławienie u dziecka – etap pierwszy – uważnie obserwuj i pomagaj

Początkowo, gdy dochodzi do zadławienia należy zachować spokój i uważnie obserwować malucha. Istotną rolą rodzica lub opiekuna na tym etapie jest czujna obserwacja pod kątem wystąpienia niepokojących objawów, czyli zasinienia lub nieefektywnego kaszlu. W każdej sytuacji musimy ocenić, czy kaszel jest efektywny. Jak to sprawdzić? Przede wszystkim dziecko będzie mogło mówić i wydawać dźwięki, ponieważ jego tchawica i krtań nie będą zablokowane. Na tym etapie należy wziąć dziecko na ręce i spróbować ułożyć je tak, aby głowa było trochę niżej niż pupa, a dodatkowo twarz skierowana w dół. Wspomniana przeze mnie czujność jest niezwykle ważne również dlatego, że jeżeli dziecko nieefektywnie kaszle, traci siły i zauważysz widoczne cechy niedrożności dróg oddechowych to musisz przejść do kolejnych działań.

Zadławienie u dziecka – etap drugi – aktywnie działaj

Kiedy dziecko zaczyna tracić siły, to możesz podejrzewać, że doszło do niedrożności dróg oddechowych. W takiej sytuacji sama obserwacja i pomoc nie wystarczą, ponieważ jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia. Musisz skupić się na aktywnym działaniu i postarać się usunąć ciało obce.

Aktywne działanie powinno obejmować następujące elementy postępowania:

1. Połóż dziecko na swoim przedramieniu, układając jego głowę na swojej dłoni.
2. Staraj się utrzymywać głowę poniżej tułowia i bioder.
3. Zastosuj 5 uderzeń między łopatki – dłoń ułożona w łódeczkę, tworzy tzw. poduszkę powietrzną.
4. Jeśli uderzenia nie przynoszą pożądanego efektu to wykonaj 5 uciśnięć klatki piersiowej pomiędzy brodawkami sutkowymi.
5. Uciski klatki piersiowej wykonuj dwoma palcami.
6. Powtarzaj sekwencję 5 uderzeń między łopatki oraz 5 uciśnięć klatki piersiowej, aż do uzyskania pożądanego efektu.

Podobnie jak w etapie pierwszym musisz w czasie rzeczywistym analizować sytuację i na bieżąco oceniać stan dziecka. Jeżeli przestanie ono płakać, zrobi się wiotkie, straci przytomność lub przestanie oddychać musisz natychmiast przejść do kolejnego etapu postępowania.

Zadławienie u dziecka – etap trzeci – wykonaj RKO

Ten etap udzielania pierwszej pomocy jest bardzo podobny do schematu działania podczas wykonywania resuscytacji krążeniowo – oddechowej (RKO). Jeżeli jeszcze nie wiesz jak on wygląda to koniecznie przeczytaj wpis

Co robić, gdy dziecko nie oddycha

Ponadto warto pamiętać, że resuscytacja w przypadku zadławienia nieco różni się od tej, która została opisana w powyższym wpisie. Poniżej przedstawię Ci listę tych różnic, które wynikają bezpośrednio z samego mechanizmu zdarzenia.

Zmodyfikowana resuscytacja krążeniowo – oddechowa przy zadławieniu u niemowląt

1. Połóż dziecko na twardej powierzchni.
2. Udrożnij drogi oddechowe – zastosuj pozycję neutralną, czyli głowa powinna być równolegle do podłoża.
3. Wykonaj 5 wdechów ratowniczych – obejmij ustami usta dziecka albo usta i nos dziecka (w zależności od wielkości dziecka), pamiętaj, aby nie sprawdzać skuteczności wykonywanych oddechów.
4. Oceń oznaki krążenia przez ok. 10 sekund według zasady “widzę, słyszę, czuję”
   • Sprawdź, czy dziecko oddycha.
   • Sprawdź, czy dziecko się broni przed Twoim działaniem.
   • Sprawdź, czy dziecko się porusza.
5. Jeżeli nie ma oznak krążenia to niezwłocznie rozpocznij resuscytację.
   • Wykonaj 15 uciśnięć klatki piersiowej w tempie ok. 2 uciski na sekundę.
   • Uciskaj w dolnej 1/3 mostka, dwoma palcami, najlepiej kciukami.
   • Po 15 uciśnięciach wykonaj 2 wdechy ratownicze – każdy przez ok. 1 sekundę.

Wykonując RKO po zadławieniu pamiętaj o kilku różnicach

Mechanizm utraty oddechu w zadławieniu polega na tym, że ciało obce blokuje całkowicie drogi oddechowe. Z tego powodu podczas wykonywania oddechów zastępczych klatka piersiowa dziecka może się nie unosić. Zapamiętaj, że w sytuacji, gdy widzisz ciało obce w jamie ustnej i możesz je usunąć szybko, jednym ruchem możesz, a nawet musisz to zrobić. Nie wolno jednak działać na ślepo. Warto również sprawdzać jamę ustną po każdej sekwencji, a właściwie bezpośrednio po 15 uciśnięciach, a przed wykonaniem 2 wdechów ratowniczych. Wykonywane uciśnięcia klatki piersiowej mogą przesunąć ciało obce w kierunku górnych dróg oddechowych.

Pierwsza pomoc przy zadławieniu u starszych dzieci

W przypadku zadławienia u starszych dzieci pierwsza pomoc również dzieli się na 3 etapy, które są uzależnione od stanu dziecka. Są to:

• Etap pierwszy to okres, kiedy dziecko jest przytomne, kaszle i próbuje pozbyć się ciała obcego.
• Etap drugi to okres, kiedy dziecko jest przytomne, ale występują objawy niedrożności dróg oddechowych.
• Etap trzeci – najbardziej niebezpieczny to czas, kiedy dziecko jest nieprzytomne i nie oddycha.

Zadławienie u starszego dziecka – etap pierwszy – uważnie obserwuj i pomagaj

Ten etap postępowania jest znacząco podobny do tego, co zaleca się w przypadku niemowląt i małych dzieci. Różnica polega na tym, że starsze dziecko może zrozumieć przekazywane przez Ciebie instrukcje. Ważne, aby były one krótkie i konkretne, takie jak:

• Zachęcanie do kaszlu.
• Zachęcanie do nabierania powietrza.
• Prośba o pochylenie się do przodu.

Oczywiście jednocześnie musisz obserwować jak dziecko radzi sobie z usunięciem ciała obcego i poszukiwać niepokojących objawów, czyli zasinień i nieefektywnego kaszlu. Spróbuj ocenić czy dziecko może mówić. Jest to istotne, ponieważ jeżeli wypowiada jakiekolwiek słowa to znaczy, że nie ma całkowitej niedrożności dróg oddechowych. W takim przypadku ryzyko jest mniejsze, a ciało obce może znajdować się w przełyku i uciskać drogi oddechowe z zewnątrz. Zapamiętaj, aby nie podawać dziecku nic do picia, ponieważ istnieje duże ryzyko zachłyśnięcia. Nie wolno także wyciągać ciała obcego na ślepo, tak, więc jeśli go nie widzisz, to nie trać zbędnego czasu. Jeżeli dziecko nieefektywnie kaszle, traci siły i zauważysz widoczne cechy niedrożności dróg oddechowych to natychmiast przejdź do kolejnego etapu postępowania.

Zadławienie u starszego dziecka – etap drugi – działaj agresywnie

Podobnie jak w przypadku maluchów na tym etapie pierwszej pomocy przy zadławieniu niezbędne jest Twoje aktywne działanie. Musi być ono stanowcze, a nawet agresywne, ponieważ czasem potrzebna jest duża siła, aby usunąć ciało obce z dróg oddechowych.

Wykonaj następujące działania:

1. Przełóż dziecko przez swoje kolano i staraj się utrzymywać głowę poniżej tułowia i bioder.
2. Zastosuj 5 uderzeń między łopatki – dłoń ułożona w łódeczkę, tworzy tzw. poduszkę powietrzną.
3. Jeżeli uderzenia nie dały pożądanego efektu niezwłocznie wykonaj 5 uciśnięć nadbrzusza, bezpośrednio poniżej twardej części mostka.
4. Uciski nadbrzusza wykonuj stojąc bezpośrednio za dzieckiem, przyciskając swoją dłoń złożoną w pięść do nadbrzusza dziecka.
5. Powtarzaj sekwencję 5 uderzeń między łopatki i 5 uciśnięć klatki piersiowej, aż do uzyskania pożądanego efektu, czyli usunięcia ciała obcego

Jeżeli dziecko przestanie płakać lub walczyć, zrobi się wiotkie, straci przytomność albo przestanie oddychać to natychmiast przejdź do kolejnego etapu postępowania.

Zadławienie u dziecka – etap trzeci – wykonaj RKO

Podobnie jak w przypadku niemowląt i małych dzieci schemat resuscytacji zawiera kilka istotnych modyfikacji postępowania. Podstawowe różnice obejmują:

1. Udrożnienie dróg oddechowych – musisz zastosować pozycję węszącą, czyli głowa powinna być odchylona do tyłu, a usta skierowane ku górze.
2. Wykonanie 5 wdechów ratowniczych, bez wcześniejszego sprawdzania oddechu. Nie warto na tym etapie sprawdzać skuteczności wykonywanych oddechów.
3. Ocenę oznaki krążenia przez ok. 10 sekund według zasady „widzę, słyszę, czuję” dopiero po zakończonych 5 wdechach ratowniczych.
4. Prowadzenie resuscytacji, czyli sekwencji 15 uciśnięć klatki piersiowej i 2 wdechów ratowniczych z zastrzeżeniem, aby po uciśnięciach zajrzeć do jamy ustnej, aby poszukać widocznego ciała obcego.
5. Często z powodu niedrożności dróg oddechowych klatka piersiowa dziecka może się nie unosić.

Idea prowadzenia resuscytacji w zadławieniu jest taka, że wykonywanie uciśnięć klatki ma spowodować przesunięcie ciała obcego, które spowodowało niedrożność dróg oddechowych. Jeśli ciało obce nie wypadło, to próbujemy przepchnąć je z pomocą wdechów ratowniczych do jednego z oskrzeli głównych.

Zadławienie u dziecka – kiedy wezwać pomoc

Tak naprawdę nie ma jednej dobrej odpowiedzi na pytanie, kiedy wezwać pomoc w przypadku zadławienia u dziecka. Moment wezwania pomocy zależy od tego, czy udzielasz pomocy w pojedynkę czy są obecni inni świadkowie zdarzenia.

• Jeżeli nie ma świadków zdarzenia najpierw wykonaj 7 sekwencji, czyli 15 uciśnięć + 2 wdechy, a dopiero później wezwij pomoc.
• Jeżeli jest koło Ciebie świadek zdarzenia to wzywa pomoc już w drugim etapie, kiedy wykonujesz uderzenia między łopatki lub uciśnięcia klatki piersiowej.

Pamiętaj, aby dzwoniąc po pomoc wybrać numer pogotowia ratunkowego, czyli 999. Wybranie tego numeru może znacząco skrócić czas zadysponowania zespołu pogotowia. Ważną wskazówką w pierwszej pomocy jest ta, że jeśli nie wiesz, co robić, zawsze możesz spróbować posłuchać instrukcji od dyspozytora. Jeżeli działasz w pojedynkę to natychmiast po wezwaniu pomocy kontynuuj resuscytację w sekwencji 15 uciśnięć i 2 wdechy.

Zadławienie u dziecka – czego nie wolno robić

Istnieje kilka ważnych zakazów związanych z udzielaniem pierwszej pomocy w przypadku zadławienia u dzieci. Przede wszystkim nie wykonuj ucisków nadbrzusza u niemowląt u małych dzieci z powodu dużego ryzyka uszkodzenia przepony. Zapamiętaj, aby nie podnosić rąk dziecka do góry, ponieważ nie przynosi to żadnego efektu, a jednocześnie niepotrzebnie stracisz czas na nieskuteczne działanie. Nie wolno także podnosić dziecka nogami do góry i wytrząsać ciała obcego, gdyż możemy spowodować dodatkowo niebezpieczny wzrost ciśnienia śródczaszkowego lub różne urazy kończyn. Ostatnią dobra rada jest taka, aby nie tracić cennego czasu na poszukiwanie ciała obcego, którego nie widać.

Dalsze postępowanie po zadławieniu u dziecka

Pamiętaj, że każdy poważny epizod zadławienia czy zakrztuszenia wymaga wezwania pomocy i dalszej diagnostyki przynajmniej w warunkach SOR. Dziecko powinno być zbadane przed lekarza i wykonane podstawowe badania obrazowe, takie jak RTG klatki piersiowej. Konieczne jest również monitorowanie podstawowych parametrów życiowych i ocena ewentualnych groźnych oznak zagrożenia życia z uwagi na potencjalne problemy takie jak np. suche utonięcie czy zachłystowe zapalenie płuc.

Więcej o suchym utonięciu znajdziesz w jednym z moich postów na Instagramie link 👉 tutaj.

Podsumowanie, czyli kluczowa rola profilaktyki

Na długiej liście przedmiotów, którymi dzieci mogą się zadławić jest mnóstwo rzeczy, z których korzystamy na co dzień. Oprócz najbardziej popularnych elementów zabawek i jedzenia mogą to być monety, baterie, artykuły biurowe. Musisz zwracać uwagę na otoczenie, w którym bawi się dziecko i obecność w nim wszelkich potencjalnych zagrożeń. Nie pozwalaj dzieciom zjadać posiłków „w biegu” ani wygłupiać się w trakcie jedzenia. Dzięki temu zwiększysz bezpieczeństwo swoich maluchów i unikniesz wielu stresujących sytuacji. Na koniec prośba ode mnie, jeżeli ten artykuł był dla Ciebie interesujący, a temat zadławienia u dziecka uważasz za istotny to proszę podziel się nim z kilkoma bliskimi osobami. Każdy z nas powinien wiedzieć, jak postępować w takich przypadkach, ponieważ kluczowe są pierwsze minuty i sekundy działania.

W ramach ciekawostki polecam Ci świetny profil na Instagramie poświęcony tematyce zadławień u dzieci. Link znajdziesz 👉 tutaj.