Leczenie oparzeń u dzieci

Leczenie oparzeń u dzieci to proces, który trwa kilka, a czasami nawet kilkanaście tygodni. W większości przypadków u małych pacjentów wystarczy od 2 do 3 tygodni specjalistycznego postępowania. Jednak dla rodzica, który spędza ten czas w szpitalnej sali wspólnie z dzieckiem to okres niepewności, stresu i wielu wątpliwości. W tym artykule chciałbym te emocje chociaż trochę oswoić.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Jak wygląda leczenie oparzeń w szpitalu
• Jaka jest Twoja rola jako rodzica w leczeniu oparzeń u dziecka
• Jakie są najczęstsze pytania i wątpliwości rodziców związane z leczeniem oparzeń u dzieci

Leczenie oparzeń u dzieci

Zakładam, że wiesz już jak dzielimy oparzenia u dzieci. Głębokość i rozległość urazu wpływa bezpośrednio na cały proces leczenia. Postępowanie w sytuacji, gdy mamy do czynienia z oparzeniem powierzchownym, czyli stopień I lub II-A, znacząco różni się od leczenia oparzeń głębokich, czyli stopnia II-B i III. Musisz zdawać sobie sprawę, że odmienny będzie także czas leczenia.

Jeśli jednak nie wiesz jeszcze nic na temat oparzeń u dzieci to koniecznie przeczytaj najpierw ten wpis.

Oparzenia u dzieci mogą wygoić się bez pomocy lekarza…

Zasadniczo w oparzeniach stopnia I, w których uszkodzeniu ulega jedynie naskórek nie ma potrzeby prowadzenia leczenia ambulatoryjnego czy szpitalnego. Znajdujące się pod urazem zdrowe warstwy skóry w ciągu 3 do 7 dni odbudują naskórek, a po oparzeniu nie zostanie żaden ślad.

Większość oparzeń typu II-A o małej powierzchni również nie powinno wymagać specjalistycznego leczenia. Niemniej jednak szczególnie w przypadku dzieci przy takich urazach często nie mamy wiedzy jak postępować, aby proces gojenia przebiegał sprawnie i bez powikłań. Warto w takich sytuacjach zaufać lekarzom, którzy zajmują się leczeniem oparzeń.

Leczenie w szpitalu

Oparzenia głębokie u dzieci wymagają specjalistycznego leczenia, które odbywa się w warunkach szpitalnych. Zwykle niezbędny jest zabieg operacyjny, podczas którego rany oparzeniowe są dokładnie myte i oceniane przez chirurga. Oparzenia typu II-B mogą wygoić się w ciągu 3 tygodni, ale potrzebują do tego sprzyjających warunków. Jednym z czynników jest właściwa pielęgnacja oparzeń i zabezpieczenie ich specjalnymi opatrunkami, które chronią przed wystąpieniem powikłań. Jeśli chcesz dowiedzieć się jak wygląda proces leczenia oparzeń w szpitalu krok po kroku to czytaj dalej 🙂.

Leczenie szpitalne krok po kroku

Pierwsza doba

W pierwszej dobie po przyjęciu do szpitala konieczna jest precyzyjna ocena rozległości urazu. U małych pacjentów zazwyczaj nie da się jej wykonać bez znieczulenia ogólnego. Dlatego bardzo ważną rzeczą, o której pisałem przy okazji pierwszej pomocy jest to, aby dziecko nie jadło i nie piło po oparzeniu. Wydłuża to cały proces oczekiwania na znieczulenie i założenie odpowiednich opatrunków.

W pierwszych godzinach na oddziale szpitalnym dzieje się dużo rzeczy. Chirurg ma za zadanie poinformować rodziców od planowanym leczeniu, ale także zebrać dokładny wywiad na temat stanu dziecka i dotychczasowych problemów ze zdrowiem. Przed planowanym znieczuleniem odbywa się także opisywana już na blogu rozmowa z anestezjologiem. W większości sytuacji bezpośrednio po przyjęciu do oddziału dziecku zakłada się wkłucie dożylne, a także pobiera krew na podstawowe badania laboratoryjne. W wyjątkowych przypadkach, kiedy założenie wenflonu jest trudne wykonujemy te czynności po wziewnej indukcji znieczulenia na sali operacyjnej.

Pierwsze znieczulenie i założenie opatrunków

Znieczulenie ogólne w leczeniu oparzeń u dzieci zapewnia komfort małym pacjentom. Dzięki niemu ograniczamy stres oraz dolegliwości bólowe. Dziecko nie jest w stanie zrozumieć tego, co się dzieje, a tym bardziej współpracować podczas różnych czynności, które musimy wykonać. Musisz wiedzieć, że znieczulenie do wykonania opatrunków i oceny ran oparzeniowych trochę się różni od klasycznej narkozy wykorzystywanej w typowych operacjach. Tak naprawdę potrzebujemy tylko dwóch elementów — krótkiego zniesienia świadomości oraz leczenia przeciwbólowego. Z tego powodu często wykonujemy znieczulenie wziewne, podczas którego dziecko zasypia oddychając specjalną mieszaniną tlenu, powietrza i lotnego anestetyku.

Magiczny “papier”

Po dokładnym umyciu i dezynfekcji ran oparzeniowych zakłada się na nie specjalne opatrunki. Jednym z takich środków jest wyglądający jak cienki kawałek papieru Suprathel®. Jest to substytut naskórka, polimer kwasu mlekowego, który zapewnia wilgoć, a przez to optymalne warunki gojenia. Z czasem ulega on biodegradacji, a więc nie jest konieczne jego zdejmowanie.

Suprathel® powinien być położony jak najszybciej, najlepiej maksymalnie w ciągu 48 godzin od urazu. Inaczej nie spełni swojej funkcji.

Mimo tego, że chroni ranę to nie ma właściwości przeciwbakteryjnych, dlatego jest przykrywany specjalną siateczką nasączoną chlorheksydyną, która nazywa się Bactigras®. Ten rodzaj opatrunku redukuje ryzyko kolonizacji bakterii, a aby dodatkowo ograniczyć ryzyko zakażenia, podczas kolejnych zmian opatrunków pokrywa się go maścią z antybiotykiem. Na koniec zakłada się jałowe gazy, bandaże oraz specjalną siateczkę podtrzymującą opatrunki zwaną Codofixem®. Wszystko to ma na celu odizolowanie ran oparzeniowych od otoczenia.

Jeśli nie wiesz lub nie pamiętasz co to jest znieczulenie ogólne to koniecznie zajrzyj do wpisów na ten temat:

Co to jest znieczulenie ogólne?

Czy znieczulenie ogólne jest bezpieczne?

Kontynuacja leczenia

W kolejnych dobach pobytu w szpitalu dziecko co kilka dni ma zmieniane opatrunki na bloku operacyjnym. Kolejne znieczulenia ogólne są bardzo podobne do tego wykonywanego przy pierwszym zabiegu. Zastanawiasz się pewnie, czy wielokrotne znieczulenia mogą zaszkodzić dziecku. Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ale na pocieszenie chciałbym podkreślić, że osobiście nie zauważyłem żadnych następstw takiego postępowania.

Kolejne zmiany opatrunków wykonuje się po to, aby obserwować proces gojenia. Jeśli założony w początkowym okresie leczenia Suprathel® oraz Bactigras® przylega do rany to zdejmowane są tylko zewnętrzne warstwy — gazy oraz bandaże.

W przypadkach, kiedy Suprathel® się nie utrzyma, konieczna jest zmiana rodzaju opatrunków. Przy mniejszych oparzeniach stosuje się środki ze srebrem utrzymywane na sucho. Większe powierzchnie z dodatkowo występującymi cechami zakażenia rany pokrywa się ponownie Bactigrasem® i smaruje specjalną brązową maścią, której zadaniem jest niszczenie miejscowe wszelkich drobnoustrojów.

Leczenie wspomagające

Cały proces leczenia oparzeń (nie tylko u dzieci) nie kończy się na regularnej zmianie opatrunków co kilka dni. Inne elementy postępowania obejmują m.in.:

• Płynoterapię dożylną, którą szczególnie w pierwszej dobie obliczamy według specjalnych wzorów.
• Stosowanie dożylnych antybiotyków, jeśli pojawią się cechy zakażenia.
• Regularne, choć zwykle niecodzienne badania laboratoryjne.
• Wymianę wkłucia dożylnego, które często wykonujemy podczas znieczulenia, aby nie pogarszać komfortu dziecka.
• Leczenie przeciwbólowe, nie tylko podczas wykonywanych zabiegów w znieczuleniu.
• Czasem uzupełniające żywienie doustne specjalnymi preparatami wysokobiałkowymi.

Przeszczep skóry

Oparzenia III stopnia nie wygoją się same, dlatego że w wyniku urazu dochodzi do martwicy tkanek w obrębie skóry właściwej i pod nią. W miejscu oparzenia skóra traci swoje właściwości regeneracyjne. Często już podczas pierwszej oceny rozległości i głębokości oparzeń rodzice mogą dowiedzieć się, że do wygojenia ran będzie konieczny przeszczep skóry. Jednak czasem ta informacja pojawia się po kilkunastu dniach leczenia.

Decyzja o wykonaniu przeszczepu skóry zwykle nie zapada w pierwszych dobach leczenia. Potrzebny jest czas, aby odpowiednio przygotować miejsce oparzenia do pokrycia go przeszczepem. Podczas kolejnych zmian opatrunków wykonywanych w znieczuleniu, chirurdzy zajmują się „czyszczeniem” ran, czyli usuwaniem fragmentów martwych tkanek. Pojawienie się w miejscu oparzenia odpowiedniej, zdrowej tkanki zwanej ziarniną pozwala pokryć ubytek skóry fragmentem pobranym z innego, nieoparzonego miejsca. Fachowo nazywamy to wolnym przeszczepem skóry pośredniej grubości.

Jak wygląda przeszczep skóry w praktyce

Podczas zabiegu u dziecka wykonujemy znieczulenie ogólne z intubacją dotchawiczą. Polem dawczym, czyli miejscem, z którego chirurg pobiera fragment zdrowej skóry jest najczęściej owłosiona skóra głowy lub pośladek. Pobierany za pomocą specjalnego narzędzia zwanego dermatomem fragment skóry ma grubość 0,2 milimetra. Dlatego nie musisz się niepokoić, że w miejscu pobrania przeszczepu skóra straci swoje właściwości. Wszystkie ważne struktury skóry właściwej, czyli przydatki, gruczoły i cebulki włosów pozostają nieuszkodzone. W przypadku pobierania przeszczepu z owłosionego fragmentu głowy musimy to miejsce wcześniej przygotować usuwając włosy, które z czasem odrosną. Kolejnym krokiem jest ułożenie przeszczepu na oczyszczoną ranę i umocowanie go, aby miał szansę się wgoić. Zwykle używa się do tego nici chirurgicznych albo specjalnych metalowych zszywek. Następnie zakłada się jałowy opatrunek, który bardzo często stabilizuje się dodatkowo z użyciem szwów. Mówię o tym dlatego, że rodzic nie może zobaczyć tych opatrunków ze względu na to, że dodatkowo zabezpieczamy je ochronną warstwą bandaży.

Wypis ze szpitala

Wypisanie dziecka ze szpitala zależy bezpośrednio od procesu gojenia ran oparzeniowych. Okres gojenia natomiast wynika z głębokości i powierzchni urazu. Pomimo tego, że medycyna to nie matematyka możemy w przybliżeniu określić czas potrzebny do wygojenia ran:

• Oparzenia II-A — do 2 tygodni.
• Oparzenia II-B — od 2 do 3 tygodni.
• Oparzenia III — nie wygoją się i wymagają kilkukrotnych interwencji chirurgicznych, zakończonych przeszczepem skóry.

Jaka jest Twoja rola jako rodzica w leczeniu oparzeń u dzieci

Zapamiętaj ważną kwestię! Leczenie oparzeń u dzieci nie kończy się w momencie wypisu ze szpitala. Oparzenia głębokie zwykle pozostawiają ślad w postaci blizny. Tak naprawdę od rodziców czy opiekunów zależy to, jak wspomniane blizny będą wyglądały w przyszłości.

Skóra w miejscu przeszczepu jest niepełnowartościowa, należy ją natłuszczać przez około 2-3 tygodnie, pod warunkiem że nie występują pozostałości ran. Ponadto, aby ograniczyć przerost blizny po oparzeniu, możemy zastosować maści i plastry silikonowe. Na rynku jest kilka skutecznych preparatów np. Sutricon® czy Silaurum®. Warstwa silikonu chroni bliznę przed utratą wody, dzięki czemu jest ona odpowiednio nawilżona, bardziej elastyczna, miękka i mniej podatna na napinanie. Odpowiednie nawilżenie zmniejsza także uczucie swędzenia.

Więcej o właściwościach preparatów silikonowych możesz przeczytać tutaj.

Kompresoterapia

Innym sposobem uzupełniającym (i tak samo istotnym) zapobieganie przerostom blizny jest tzw. kompresoterapia. Polega ona na stosowaniu specjalnych ubrań uciskowych, które uniemożliwiają przerost tkanek. Istnieją specjalne firmy zajmujące się szyciem lub dystrybucją tych produktów medycznych. Poniżej znajdziesz szczegółową listę oraz linki, z których możesz skorzystać w razie potrzeby.

1. ARTIMED Ltd Sp. z o.o. – Warszawa link
2. MAINAT — ADV. MED s.c. – Warszawa link
3. TRICOMED — Łódź link
4. JUZO — link

Zabiegi rekonstrukcyjne i leczenie blizn oparzeniowych

W niektórych przypadkach pomimo wykorzystania dostępnych metod dochodzi do przerostu blizny. W takich sytuacjach konieczny jest powrót do szpitala. Kolejne zabiegi operacyjne mogą polegać na:

• Podawaniu leków sterydowych do blizny, które powodują zanikanie tkanek tworzących bliznę oraz zahamowanie ich dalszego wzrostu.
• Zabiegów rekonstrukcyjnych poprawiających funkcję kończyn np. uwolnienia powstałych przykurczy.
• Wycięcia przerośniętej blizny oraz plastyki miejscowej skóry.

Oparzenia u dzieci — częste pytania i wątpliwości rodziców

Jak długo trwa leczenie oparzeń u dzieci?

Zwykle pobyt w szpitalu trwa od 2 do 3 tygodni i zależy od przebiegu procesu gojenia. Znaczenie ma także czynnik, który wywołał uraz. Oparzenia spowodowane wrzącą wodą będą goić się szybciej niż te powstałe w wyniku kontaktu z gorącym olejem czy środkami chemicznymi.

Dlaczego tak długo trwa leczenie oparzeń u dzieci?

Leczenie prowadzi się do wygojenia ran oparzeniowych. Gojenie bezpośrednio wynika z biologii rany. Lekarz nie jest w stanie przewidzieć i obserwować procesów zachodzących w tkankach. Nie posiada też szklanej kuli ani nie jest jasnowidzem. Informacje na temat czasu trwania leczenia zazwyczaj są przekazywane na bieżąco po kolejnych ocenach oparzeń wykonywanych w czasie zmian opatrunków.

Czy w wyniku leczenia oparzeń u dzieci powstaną blizny?

Jest to pytanie, które rodzice zadają dość często w dobie 0, czyli od razu po przyjęciu do szpitala. Bardzo trudno jest w tym czasie udzielić właściwej odpowiedzi. Możemy spodziewać się, że oparzenia obejmujące sam naskórek (stopień I) oraz powierzchowne warstwy skóry właściwej (II-A) będą goić się bez pozostawiania blizn. Mogą natomiast pojawić się nieznaczne przebarwienia w miejscu urazu.

Oparzenia stopnia II-B, jeśli wygoją się w ciągu 2 tygodni raczej nie zostawią trwałego śladu. W przypadku wydłużonego okresu gojenia zwykle pozostawiają trwały ślad. Każde oparzenie III stopnia, a w konsekwencji konieczność wykonania przeszczepu spowoduje powstanie blizny pooparzeniowej.

Jak goi się pole dawcze po pobraniu skóry do przeszczepu?

Skóra pobierana do przeszczepu zwykle ma grubość ok. 0,2 mm. W miejscu pola dawczego zostają zatem jej głębsze warstwy oraz przydatki skóry. Po okresie gojenia trwającym zwykle około 7-10 dni skóra dalej pełni swoje wszystkie funkcje. W miejscu pobrania tkanki włosy z czasem odrastają. Zapamiętaj też, że w miejscu położenia przeszczepu włosy nie urosną, dlatego że cebulki odpowiedzialne za ich wzrost pozostały na polu dawczym. W miejscu pobrania fragmentu skóry mogą powstać niewielkie przebarwienia. Z tego powodu tkankę pobiera się ze skóry głowy lub pośladka, aby była możliwość zakrycia tych miejsc w przyszłości.

Leczenie oparzeń u dzieci — podsumowanie

Leczenie oparzeń u dzieci jest procesem, który zazwyczaj wymaga specjalistycznej opieki medycznej. Oparzenia głębokie wymagają leczenia szpitalnego, a w przypadku oparzeń III stopnia konieczny jest przeszczep skóry. Podczas leczenia oparzeń ważne jest odpowiednie zabezpieczenie ran i stosowanie specjalnych opatrunków, a cały proces trwa zwykle kilka tygodni. Nie możemy zapominać o kluczowej roli rodziców czy opiekunów, którzy mają za zadanie wspierać dziecko podczas pobytu w szpitalu, a także zapewnić mu właściwą opiekę i pielęgnację po wygojeniu ran.

Mam nadzieję, że ten wpis pomógł Ci choć trochę zrozumieć jak wygląda leczenie oparzeń u dzieci. Muszę jednak podkreślić, że opisałem własne doświadczenia ze swojego miejsca pracy. Sposób postępowania z pewnością nie zawsze będzie wyglądał tak samo. Chciałbym też zaznaczyć, że nie mam żadnych korzyści związanych z opisaniem konkretnych produktów, ani firm medycznych wymienionych w tym tekście.