Cukrzyca u dzieci

Cukrzyca u dzieci to przewlekła choroba metaboliczna, która zostaje z pacjentem na resztę życia. Myśląc o niej z reguły wydaje nam się, że dotyczy osób w podeszłym wieku lub tych z otyłością, a więc, że chorują na nią głównie osoby dorosłe. Niestety jest to zbyt daleko idące uproszczenie. Cukrzyca u dzieci występuje i bardzo często stanowi istotny problem nie tylko dla pacjentów, ale również dla rodziców i wszystkich członków rodziny. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, to zachęcam do przeczytania całego artykułu o tej chorobie.

Z tego wpisu dowiesz się:

• Co to jest cukrzyca i jakie są jej rodzaje?
• Jakie są najczęstsze przyczyny cukrzycy u dzieci?
• Jakie objawy występują w cukrzycy u dzieci?
• Co to jest kwasica ketonowa i dlaczego jest dużym zagrożeniem dla dziecka z cukrzycą?
• Jak wygląda rozpoznanie i leczenie cukrzycy u dzieci?
• Czy cukrzyca u dzieci jest wyleczalna i czy można jej zapobiegać?

Co to jest cukrzyca?

Chyba każdy z nas słyszał przynajmniej kilka razy coś na temat cukrzycy, ponieważ jest to jedna z chorób cywilizacyjnych. Istnieją różne rodzaje cukrzycy, ale wspólnym mianownikiem we wszystkich jej odmianach jest wysoki poziom glikemii, czyli po prostu cukru we krwi chorego. Problemem w cukrzycy jest zaburzenie działania ważnego hormonu insuliny, który produkuje trzustka, a konkretnie jej komórki beta znajdujące się na tzw. wyspach trzustki. Insulina w normalnych, fizjologicznych warunkach obniża poziom glikemii, czyli stężenia glukozy we krwi człowieka. Działając na różne komórki naszego organizmu pozwala im czerpać energię z tego cukru, który wchodzi do ich wnętrza z jej pomocą. W różnych rodzajach cukrzycy problem wiąże się z innymi mechanizmami. Jednak punktem końcowym jest właśnie nieprawidłowe działanie insuliny na organizm chorego. Czasem nie ma jej w wystarczającej ilości, a innym razem wspomniane komórki są niejako oporne na jej działanie. Tym zagadnieniem zajmiemy się już za chwilę.

Rodzaje cukrzycy u dzieci

Wiesz już, że istnieją różne typy cukrzycy. Najbardziej znane, na których chciałbym skupić się w tym wpisie to:

• cukrzyca typu 1 – występująca najczęściej u dzieci
• cukrzyca typu 2 – pojawiająca się głównie u dorosłych, ale jednocześnie najbardziej powszechna ze wszystkich cukrzyc

Oprócz tego możemy wymienić również cukrzycę ciążową, cukrzycę LADA – o podłożu autoimmunologicznym, która dotyka osoby dorosłe, czy też cukrzycę typu MODY – uwarunkowaną genetycznie, która dotyka głównie osoby młodsze bez nadwagi i otyłości. Skoro jednak artykuł ma być poświęcony dzieciom skupię się wyłącznie na dwóch podstawowych odmianach cukrzycy. Zasadnicza różnica pomiędzy nimi jest taka, że w cukrzycy typu 1 brakuje insuliny, a w tej typu 2 insulina jest, ale jej działanie na komórki jest nieskuteczne.

Cukrzyca typu 1

Ten rodzaj cukrzycy najczęściej występuje u dzieci i młodzieży, a inne jej nazwy to cukrzyca insulinozależna lub cukrzyca młodzieńcza. W odróżnieniu od typu 2 na cukrzycę insulinozależną chorują osoby, które dobrze się odżywiają, są szczupłe i aktywne fizycznie. Głównym problemem i przyczyną tej choroby jest nieprawidłowe działanie układu immunologicznego dziecka. Produkuje przeciwciała skierowane przeciwko opisanym wyżej komórkom beta wysp trzustki. Komórki te normalnie mają za zadanie produkować insulinę, a w wyniku działania przeciwciał stopniowo zanikają. Brak lub mała ilość insuliny powoduje, że glukoza nie może dotrzeć do komórek, które jej potrzebują. Z tego powodu ten rodzaj cukrzycy jest określany jako choroba autoimmunologiczna.

Ponadto warto pamiętać, że cukrzyca typu 1:

• jest chorobą na całe życie i nie można z niej wyrosnąć ani się z niej wyleczyć;
• może, ale nie musi wynikać z różnych, genetycznych predyspozycji;
• wymaga regularnego podawania insuliny;
• wymaga przestrzegania konkretnych zasad związanych z dietą.

Cukrzyca typu 2

Ten rodzaj cukrzycy zna zapewne każdy z nas, ponieważ jest to jej najbardziej powszechna odmiana, która zalicza się do chorób cywilizacyjnych. Cukrzyca typu 2 pojawia się u osób otyłych, które prowadzą niezdrowy tryb życia. Nie rodzimy się z nią, ale każdy z nas może odziedziczyć pewne skłonności od zachorowania od rodziców, czy dziadków. Przyczyna, która powoduje cukrzycę typu 2 to insulinooporność, czyli mała wrażliwość tkanek na wysokie dawki insuliny. Komórki, które dotychczas pod wpływem insuliny pochłaniały glukozę do swojego wnętrza stają się z czasem coraz mniej wrażliwe na jej działanie. Dzieje się tak, kiedy prowadzimy niezdrowy tryb życia, nie jesteśmy aktywni fizycznie oraz nie dbamy o dietę.

Przyczyny wzrostu insulinooporności to przede wszystkim:

• spożywanie zbyt dużych ilości węglowodanów, czyli po prostu cukru;
• nadwaga lub otyłość,
• spożywanie wysokoprzetworzonej żywności,
• brak aktywności fizycznej,
• brak regularnych badań.

Dobra wiadomość jest taka, że tej odmianie cukrzycy możemy skutecznie zapobiegać, dbając o własne zdrowie. Nawet duża insulinooporność może zniknąć, jeżeli znikną nasze złe nawyki 😉.

Cukrzyca u dzieci – najczęstsze przyczyny

Analizując bardziej szczegółowo przyczyny występowania cukrzycy u dzieci możemy przeanalizować, dlaczego w ogóle dochodzi do tego, że komórki beta w wyspach trzustki przestają produkować insulinę. Głównym problemem są wspomniane wyżej procesy autoimmunologiczne, czyli atak własnego organizmu na swoje tkanki i komórki. Ogólnie mówiąc jako lekarze nie wiemy do końca, dlaczego dochodzi do autoagresji akurat u danego pacjenta, ale możemy wymienić kilka prawdopodobnych przyczyn, takich jak:

• predyspozycje genetyczne – znamy geny, których obecność zwiększa ryzyko zachorowania,
• niektóre infekcje – np. zakażenie bakteriami z gatunku Mycoplasma,
• obecność innych chorób autoimmunologicznych – np. choroba Hashimoto, celiakia – zwiększa ryzyko kolejnych chorób, w tym cukrzycy typu 1.

Procesy autoagresji zachodzą stopniowo, a komórki trzustki ulegają zniszczeniu przez działanie przeciwciał. Objawy hiperglikemii, czyli zbyt wysokiego stężenia glukozy we krwi zaczynają dawać o sobie znać w momencie, kiedy zniszczeniu ulegnie ok. 80% wszystkich komórek beta.

Analizując przyczyny cukrzycy u dzieci nie sposób pominąć tych, które zależą od stylu życia, diety i aktywności fizycznej. Niestety co raz więcej młodych pacjentów zapada również no cukrzycę typu drugiego. O ile nie mamy wpływu na proces autoimmunologiczne, na szczęście możemy jako rodzice wpływać na styl życia naszych dzieci. Warto zastanowić się nad tym, zanim zaakceptujemy kolejne popołudnie naszych pociech przed komputerem, czy zjedzenie kolejnego fast-food’a.

Cukrzyca u dzieci – najczęstsze objawy

Objawy cukrzycy u dzieci są bardzo różnorodne. Z tego powodu często w początkowej fazie choroby jako rodzice nie zdajemy sobie sprawy, że rozwija się u naszego dziecka poważna choroba przewlekła. Warto pamiętać, że prawidłowe rozpoznanie pierwszych objawów korzystnie wpływa na kontrolę choroby i nie doprowadza do groźnych powikłań. Należy rozmawiać z dziećmi o tym, jak się czują i nie zwlekać z konsultacją z lekarzem, jeżeli coś nas niepokoi. Dzięki temu możemy uniknąć groźnych dla życia powikłań, np. kwasicy ketonowej, o której opowiem Ci poniżej.

Niepokojące początkowe objawy cukrzycy u dzieci to:

• wzmożone pragnienie (polidypsja)
• częste oddawanie moczu, niezwiązane z infekcją, również moczenie nocne, ponowne (np. nie występowało od dawna)
• gwałtowny ubytek masy ciała – w ciągu tygodnia, dwóch dziecko chudnie
• infekcja w okolicy narządów moczowo-płciowych – oznaka cukru obecnego w moczu
• narastające osłabienie, zmęczenie, senność
• zapach acetonu z ust
• nietypowe infekcje
• zapalenie gardła bez gorączki
• sucha skóra i śluzówki
• zapadnięte gałki oczne – objaw znacznego odwodnienia.

O najczęstszych i typowych infekcjach dróg oddechowych u dzieci możesz przeczytać 👉 tutaj.

Musisz wiedzieć, że jednym z objawów dojrzewania u dzieci jest tzw. hiperglikemia poranna, czyli łagodne podwyższenie poziomu cukru we krwi. Z tego powodu nie zawsze podwyższony poziom cukru we krwi świadczy o początkach cukrzycy. Warto w razie wątpliwości skorzystać z okresowych badań lekarskich i laboratoryjnych, ponieważ może to pomóc w szybkim wykryciu problemów. Dodatkowo musisz pamiętać, aby nie panikować i nie załamywać się w sytuacji, gdy objawy się pojawią. Obecnie istnieje wiele możliwości diagnostycznych i leczenia cukrzycy u dzieci. Pozwala nam to skutecznie kontrolować tę chorobę i nie doprowadzać do groźnych powikłań w przyszłości.

Objawy skórne cukrzycy u dzieci

Nie wiem, czy wiesz, ale istnieją też inne objawy, które mogą pomóc w szybkim rozpoznaniu cukrzycy u dzieci. Rzadko wspominamy o różnych objawach skórnych, które mogą nakierować nas na to schorzenie. Powszechne są różne zakażenia skóry, zarówno bakteryjne, jak i również grzybicze np. grzybica paznokci, czy zanokcica wałów paznokciowych.

Jeżeli nie wiesz co to jest zanokcica, to zajrzyj 👉 tutaj.

Podwyższone stężenie glukozy we krwi ułatwia rozwój bakterii, a to wpływa bezpośrednio na utrudnienie gojenia się ran. Można zaobserwować częstsze tworzenie się czyraków, a także infekcji zwanej różą wywołaną przez bakterie, które nazywamy paciorkowcami.

Wysoka glikemia może poza tym zmieniać wygląd skóry. Staje się ona pogrubiała, a z czasem nie można jej ująć w fałd. Jest to tzw. cukrzycowa twardzina obrzękowa, która dodatkowo może ograniczać ruchy i mimikę twarzy. Możemy również zaobserwować pojawianie się pęcherzyków wypełnionych surowicą i czerwonawe przebarwienia na skórze rąk i stóp. Do tego wszystkiego u dziecka z cukrzycą często występują także zajady, które nie chcą się goić.

Kwasica ketonowa

Groźnym powikłaniem u dziecka z cukrzycą typu 1, które stanowi stan bezpośredniego zagrożenia życia jest kwasica ketonowa. Przyczyna jest prosta. Organizm nie może czerpać energii z glukozy, a więc znajduje inne, alternatywne źródła energii dla komórek, m.in. zużywając duże ilości tłuszczów. Rozpad tych tłuszczów powoduje powstawanie tzw. ciał ketonowych. To właśnie one pojawiają się w krwi, a następnie w moczu wywołują kwasicę ketonową. Musisz wiedzieć, że jeżeli dojdzie do tego etapu to dziecko wymaga natychmiastowej hospitalizacji, a czasem również pobytu w oddziale intensywnej terapii. Kwasica ketonowa może doprowadzić do obrzęku mózgu, a nawet śmierci dziecka. To dlatego musimy zwrócić uwagę na inne objawy kwasicy, które z pewnością wystąpią wcześniej.

Objawy kwasicy ketonowej

O tym, że u dziecka rozwija się kwasica ketonowa świadczy szereg niepokojących objawów, takich jak:

• ciężkie odwodnienie,
• częste wymioty,
• zaczerwienienie policzków,
• zapach acetonu (zgniłych jabłek) z ust,
• zaburzenia oddychania, czyli tzw. oddech Kussmaula, który jest dość charakterystyczny – duża częstość oddechów i duża objętość wdychanego powietrza, co wygląda jakby dziecko głęboko wzdychało,
• zaburzenia świadomości – dezorientacja, podsypianie lub rzadko śpiączka.

Jeśli chodzi o zaburzenia oddechu, to rzadko na szczęście dochodzi do jego zatrzymania. Jeżeli jednak nie pamiętasz co robić, gdy dziecko nie oddycha to zajrzyj 👉 tutaj.

Więcej o bólu brzucha i odwodnieniu u dzieci znajdziesz 👉 tutaj.

Dlaczego rozpoznanie cukrzycy zaczyna się od kwasicy ketonowej

To duży i groźny problem, że u około 30% wszystkich dzieci, a nawet 70% u tych najmłodszych do 3. roku życia rozpoznajemy cukrzycę dopiero w momencie pojawienia się kwasicy ketonowej i konieczności leczenia w szpitalu. Musimy to zmienić, aby nie narażać naszych dzieci na najgroźniejsze powikłania. Dlatego warto zapamiętać niepokojące objawy i nie zwlekać z wizytą u lekarza. Można wykonać także zwykły pomiar glikemii, jakimkolwiek glukometrem, choćby tym pożyczonym od babci, czy dziadka. Warto także edukować rodzinę, przyjaciół i znajomych, że cukrzyca to nie tylko choroba związana z objadaniem się niezdrowym jedzeniem, czy wielkim brzuchem.

Rozpoznanie i diagnostyka cukrzycy u dzieci

Cały proces diagnostyki i rozpoznania cukrzycy u dziecka zależy od tego, na jakim etapie uda się lekarzom uchwycić niepokojące objawy. W przypadku, gdy choroba jest w fazie początkowej, gdy np. w badaniu ogólnym moczu stwierdzono obecność glukozy, czyli glukozurię należy przede wszystkim oznaczyć poziom glukozy we krwi. Gdy potwierdzimy w ten sposób hiperglikemię lekarz z reguły skieruje dziecko na dalszą diagnostykę. Oczywiście wszystko zależy od wywiadu, stopnia nasilenia objawów i stanu dziecka. Jeżeli diagnostyka rozpoczyna się dopiero w momencie wystąpienia cech kwasicy ketonowej, wtedy konieczna jest natychmiastowa hospitalizacja.

Diagnostyka w szpitalu

Istnieje wiele różnic w diagnostyce cukrzycy u dzieci i dorosłych. Główna polega na tym, że dorośli w większości przypadków mają problem z cukrzycą typu 2. Objawy narastają latami, bo wynikają zwykle z rosnącej insulinooporności. W takim przypadku wystarcza zwykle doustny test obciążenia glukozą, który pozwala rozpoznać cukrzycę i wdrożyć leczenie. Na początkowych etapach wszystko odbywa się w gabinecie lekarskim, w trybie ambulatoryjnym. Inaczej jest w przypadku dzieci, które powinny od razu trafić do specjalisty w szpitalu, najlepiej endokrynologa dziecięcego. Ma on największe doświadczenie w tej dziedzinie. Do tego dochodzi cała infrastruktura – sprzęt, leki, dostępny od ręki OIT, a przede wszystkim kompetentny personel – nie tylko lekarze, ale również pielęgniarki czy osoby zajmujące się edukacją dziecka i jego rodziny.

Dodatkowo diagnostyka może obejmować najbliższych krewnych osoby, u której rozpoznajemy cukrzycę. Oznaczenie i potwierdzenie przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom wysp trzustkowych połączone ze stwierdzeniem swoistych defektów wydzielania insuliny pozwala na ocenę ryzyka rozwoju cukrzycy w ciągu następnych lat z dość dużą dokładnością.

Cukrzyca u dzieci – leczenie

Główny cel leczenia cukrzycy u dzieci to dopilnowanie, aby pomimo zaburzeń metabolicznych glukozy ich rozwój fizyczny oraz psychiczny przebiegał prawidłowo. Kolejnym istotnym aspektem jest także utrzymanie odpowiedniej jakości życia, a także co równie ważne zapobieganie groźnym powikłaniom. Warto przypomnieć, że powikłania mogą być zarówno ostre, czyli takie pojawiające się nagle np. kwasica ketonowa, ale również przewlekłe, związane z niewydolnością nerek, czy uszkodzeniem narządu wzroku. W planowaniu leczenia cukrzycy u dzieci niezbędne jest także rozważenie wielu aspektów, takich jak wiek dziecka, jego możliwości i potrzeby, czy typ rozpoznanej cukrzycy.

Leczenie cukrzycy typu 1

Głównym elementem leczenia cukrzycy u dzieci jest wyrównanie braków insuliny poprzez jej podawanie drogą podskórną lub przy użyciu specjalnej pompy insulinowej. Niekiedy konieczne jest stosowanie innych doustnych leków przeciwcukrzycowych. Jednak samo uzupełnianie niedoboru insuliny nie wystarczy. Konieczne jest częste monitorowanie glikemii, intensywna edukacja całej rodziny (szczególnie na początkowym etapie choroby), nauka zdrowego stylu życia oraz zasad profilaktyki, która minimalizuje ryzyko powikłań. Leczenie oczywiście zależy bezpośrednio od stanu dziecka, w przypadku kwasicy konieczna jest najpierw stabilizacja stanu ogólnego, a następnie stopniowa nauka życia z tą chorobą. Z tego powodu z reguły proces leczenia w szpitalu na początkowym etapie choroby trwa stosunkowo długo, bo około 2 lub 3 tygodnie. Dzięki temu dziecko może bezpiecznie wrócić do swojego środowiska, do domu czy szkoły.

Leczenie cukrzycy typu 2

Leczenie cukrzycy typu 2 z reguły nie wymaga hospitalizacji. Jeżeli objawy narastają powoli to podobnie powoli rozszerza się leczenie. Początkowy etap dotyczy przede wszystkim zmiany stylu życia, redukcji masy ciała czy zwiększenia aktywności fizycznej. Oprócz tego stosuje się różne doustne leki przeciwcukrzycowe, zarówno typowe, jak i te nowoczesne, o których obecnie jest bardzo głośno, z uwagi na ich potencjał wspomagający odchudzanie. Niezbędna jest również samokontrola poziomu glikemii na czczo, jak i po posiłkach. Z czasem w miarę postępu choroby przychodzi również czas na wdrożenie terapii insuliną podawaną podskórnie. Jednak musisz wiedzieć, że kluczem do prawidłowego leczenia cukrzycy typu 2 jest zrozumienie istoty choroby, zmiana stylu życia i zdrowa, zbilansowana dieta.

Cukrzyca u dzieci – edukacja to podstawa!

Edukacja i nauka życia z cukrzycą to podstawa leczenia tej choroby, szczególnie w przypadku cukrzycy typu 1. Wiesz już, że samo podawanie insuliny nie wystarczy. Edukacja to szereg działań, które dają dziecku i jego rodzinie niezbędne narzędzia do życia z cukrzycą na co dzień. Konieczna jest przecież nauka obliczania właściwej dawki insuliny, używania pompy insulinowej, prawidłowego pomiaru glikemii, odpowiedniego stosowania diety. Niezbędne jest także przygotowanie całej rodziny na różne sytuacje awaryjne, takie jak spadek stężenia glukozy, czyli hipoglikemię, jej podwyższony poziom – hiperglikemię, czy pojawiające się infekcje.

Obecnie jest bardzo wiele możliwości, dzięki którym można zwiększyć swoją wiedzę i umiejętności związane z opieką nad dzieckiem z cukrzycą. Szeroki dostęp do różnych pomp insulinowych, sensorów mierzących w czasie rzeczywistym poziom glikemii z użyciem smartfonów i wiele innych rozwiązań znacząco ułatwia życie z tą chorobą. Aby ułatwić Ci dostęp do informacji na ten temat poniżej znajdziesz kilka przydatnych linków do miejsc, w których możesz poszerzyć swoją wiedzę.

• Polskie Stowarzyszenie Diabetyków – LINK 👉 tutaj.
• Nowoczesna edukacja na platformie GO PUMP – LINK 👉 tutaj.
• Portal MOJA CUKRZYCA – LINK 👉 tutaj.
• Ogólnopolska kampania edukacyjna „Dłuższe życie z cukrzycą” – LINK 👉 tutaj.

Cukrzyca u dzieci – profilaktyka i dobre praktyki

Czy można zapobiegać cukrzycy?

Odpowiedź na to pytanie jest prosta, ale tylko w przypadku typu 2 związanego z insulinoopornością i brzmi TAK. Odpowiednia dieta, aktywność fizyczna i utrzymanie prawidłowej masy ciała z pewnością znacząco zredukują ryzyko pojawienia się tej choroby. Dużo trudniej znaleźć odpowiedź w przypadku cukrzycy typu 1. Jeszcze nie tak dawno wydawało się, że cukrzycy insulinozależnej nie można zapobiec. Obecnie sprawa nie jest już taka pewna i przesądzona. Na świecie i w Polsce toczą się badania w wielu kierunkach. Podejmuje się próby doustnego podawania insuliny dzieciom z grup ryzyka jeszcze przed rozpoczęciem niszczenia komórek beta w trzustce, aby tak jakby nauczyć organizm, że prawidłowa cząsteczka insuliny to „nic złego” i przeciwciała nie powinny niszczyć komórek beta wysp trzustki. Stosowane są także terapie immunosupresyjne i modulujące układ odpornościowy np. podawanie przeciwciał monoklonalnych, ale jak dotąd nie dają one jednoznacznie pozytywnych efektów.

Rola czynników środowiskowych

Powszechnie wiadomo, że na rozwój cukrzycy duży wpływ mają różne czynniki środowiskowe. W związku z tym postępowanie profilaktyczne może polegać na:

• zmniejszaniu ryzyka infekcji – przez ograniczenie kontaktu z patogenami,
• w miarę możliwości stosowaniu karmienia naturalnego w okresie noworodkowym,
• suplementacji witaminy D3
• promowaniu prozdrowotnego trybu życia z uwzględnieniem zbilansowanej i zdrowej diety oraz odpowiedniej dawki aktywności fizycznej

Działania profilaktyczne

Oczywiście działania profilaktyczne dotyczą głównie zapobieganiu rozwojowi cukrzycy typu 2, której głównymi czynnikami ryzyka są nadwaga, otyłość, niewłaściwa dieta obfitująca w tłuszcze i cukry proste, oparta na żywności wysokoprzetworzonej. Nie bez znaczenia jest fakt, jeśli w rodzinie są już osoby z rozpoznaną cukrzycą. Jednak mimo to, warto podejmować szereg działań profilaktycznych, szczególnie w przypadku dzieci, aby zminimalizować ryzyko rozwoju choroby. Zapamiętaj, że ponad 20% dzieci i młodzieży w wieku 9-18 lat zmaga się z nadwagą lub otyłością. To daje do myślenia.

Aktywność fizyczna

Zgodnie z zaleceniami WHO /ang. World Health Organization/ dzieci i młodzież do 17. roku życia powinny codziennie ćwiczyć (umiarkowanie lub intensywnie) co najmniej 60 minut. Dlatego jako rodzic nie zwalniaj dziecka z lekcji wychowania fizycznego i wspieraj rozwój jego sportowych aktywności i pasji. Oczywiście najlepiej, jeśli to TY będziesz dla niego wzorem, choć nie jest to łatwe i sam o tym wiem najlepiej.

Prawidłowe nawyki żywieniowe

To nie jest portal o zdrowym żywieniu, ale przy okazji profilaktyki cukrzycy pozwolę sobie na przypomnienie kilku drobnych i uniwersalnych porad (ze strony pacjent.gov.pl):

• dbaj o regularne posiłki (4-5 co 3-4 godziny) – sprawdzaj, czy dziecko je zgodnie z planem
• nie dopuszczaj do przegłodzenia się lub przejedzenia – stawiaj na jakość, kontroluj ilość
• pilnuj picia 1-1,5 litra wody dziennie – dodaj butelkę na wodę do szkolnego śniadania
• wprowadzaj węglowodany złożone (produkty pełnoziarniste) – zamiast węglowodanów prostych
• unikaj cukru, soli i tłuszczu w diecie dziecka – zrezygnuj ze słodkich i słonych przekąsek

Monitorowanie stanu zdrowia

Nie zapominaj o ciągłym monitorowaniu stanu zdrowia wszystkich członków Twojej rodziny, w tym dzieci. Staraj się jak najwięcej rozmawiać z dzieckiem o jego samopoczuciu i dolegliwościach. Obserwuj i poszukuj niepokojących objawów, jeżeli coś wydaje Ci się inne niż zwykle. Dodatkowo pamiętaj, że warto zgłaszać się ze swoim dzieckiem regularnie do lekarza pediatry na profilaktyczne badania, czyli popularne bilanse. Optymalnie, jeśli będą się one odbywać co 2 lata. W przypadku dorosłych nie wystarczy tylko badanie okresowe na potrzeby medycyny pracy. Warto wykonać podstawowe badania raz w roku i okresowo kontrolować wartość ciśnienia tętniczego krwi.

Podsumowanie

Cukrzyca u dzieci to dość trudne zagadnienie, któremu mógłbym poświęcić wiele artykułów na tym blogu. Mam jednak nadzieję, że po przeczytaniu tego tekstu wiesz już mniej więcej co to za problem. Wiesz także co robić, kiedy nagle będzie on dotyczył kogoś z Twojego otoczenia. Warto pamiętać o pielęgnowaniu zdrowych nawyków, o zdrowej diecie i aktywności fizycznej. Zwłaszcza że przed nami Nowy Rok 2024, nowe postanowienia i szansa na zmiany. W gruncie rzeczy zdrowy styl życia to zadanie dla całej rodziny. Staraj się również rozmawiać z dzieckiem i bliskimi o tym, dlaczego jest to ważne. Pamiętaj, że Ty jako rodzic jesteś najlepszym przykładem dla swoich dzieci. Tradycyjnie dziękuję Ci za wspólne spędzenie czasu ze mną przez lekturę tego wpisu. Na koniec mam wielką prośbę, podziel się nim ze znajomymi, rodziną i kimkolwiek chcesz. Niech wiedza i dobre praktyki docierają do jeszcze większej liczby osób.